Ризобек Пятница, 2025-06-20, 22.43.50
Приветствую Вас Гость | RSS
Главная | | Регистрация | Вход
Меню сайта
    Статистика

    Онлайн всего: 4
    Гостей: 4
    Пользователей: 0
    Форма входа
    Главная » 2007 » Май » 16 » КУВГИН
    20.46.28
    КУВГИН
    Роман
    Жахонгир Мухаммад
    Бу китобни исми Мунавару узи еруг кунларни курмаган,
    дардларга кул булган, ун гулидан бир гули очилмай сулган
    онаизоримнинг калбимга оташ, шууримга нур, иродамга куч,
    бардошимга мадад ва устин булмиш муборак рухларига багишлайман.

    Муаллиф.
    * **
    (Давоми.Бошланиши аввалги сахифаларда) * **

    Миртемир хали бошини силаган онаизорининг рухи билан гаплашгиси, хаелан булса-да дардларини унга ейгиси келди. Лекин рухни тополмади. Нахотки, тарк эттилар? Йук, демак холати яхши. Рухлар огир дамда мададга келадилар... Утирган жойида кузлари юмилиб, мудрай бошлади у...

    ... Шаршара. Гузал кизнинг сочларига ухшайди. Тог оппок. Адрлар оппок. Бу ерни Помуккал'а, я'ни Пахтакал'а дейишади. Тог остидан иссик сув окиб чикади. Кишда хам, езда хам бу ер сайехлар билан тула. Лекин шу дамда ундан бошка одам йук.

    "Оек кийимингни чикар!"

    "Нега?"

    "Бу ерда оекяланг юриш керак, булмаса мусаффоликка губор тушади."

    "Сен кимсан?"

    "Мен Помуккал'а!"

    "Нега танхосан?"

    "Мен танхо эмасман. Кучогимда минг-минг одамлар бор".

    "Кани улар?"

    "Помуккал'ага келсанг курасан. Анталияга келдинг. Лекин илгари борган эдим, дея Помуккал'ага утмадинг."

    "Хозир келдимк-ку!"

    "Йук, хозир мен келдим. Сени зиерат этиб кетмокчиман".

    "Нега мени зиерат этасан?"

    "Атрофинг коронгулик, зулмат билан тулди.. Еруглик бор эканини хам эслатмокчиман".

    "Сен нега у кадар гузалсан?"

    "Чунки сен гузалликни согинганинг учун!"

    "Нега бу кадар мехрибонсан?"

    "Чунки мехрга ташнасан".

    "Нега бу кадар якинсан?"

    "Чунки сен жуда узокдасан".

    "Бунча якинлашма, ойдинликдан бугилаяпман".

    "Ойдинликдан бугилиш хаммага хам насиб этмайди".

    "Кузларим ойдинликдан енмокда".

    "Кузларингни оч, шунда енмайди".

    Миртемирнинг бирдан оеги тойиб кетди. Помуккал'а тепалигидан пастга эмас юкорига учиб кетди. Чучиб тушди. Кузлари илиниб, туш кураетган экан. Темир эшикнинг пањарасидан ениб турган чирокнинг нури кузларига тушиб турибди. Бир лахза тушини эсламокчи булди-ю, бир учини эсласа, иккинчи "учи" едидан чикиб кетаверди. Нима булганда хам еруглик, оклик... яхши булса керак, деб уйлади. Узининг бу болаларча хулосаси яна вужудини рохатлади. Кузлари секин юмула бошлади...

    * **

    "Катта" одатига кура кеч уйгонди. Боши ковокдек туюлди узига. Ковокнинг ичига сон-саноксиз ари кириб олган-у "вингир"лашда мусобака уйнаетгандек эди. Етган жойидан кул узатиб тортма устига куйилган дорини оламан деганди бардок агдарилиб, апелсин суви тукилиб кетди. У жон-жахди билан тугмани босди. Доктор югуриб кирди.

    - Ким куйди бу ерга? Неча марта айтдим сизларга, керак булса узим айтаман, деб.

    - Кечкурун бироз ...

    - Бироз-мирозни куй, кечкурун нима килганимни яхши биламан. Менга бош огриги дорисини бер.

    - Оч коринга мумкин эмас. Хозир сут олиб келаман, хеч булмаса сут билан...

    Доктор оркасига кадам ташлаб эшикдан чикди. "Катта" бошини ушлаганча хаелга толди. Кеча кечкурун нега бу кадар куп ичди? Хар окшом ичарди-ю бу кадар куп эмасди, аммо. Шомга якин ДХК раиси келди. Хайрулло Саидов миллатвакилларини атрофига йигиб уни йикитиш учун хозирлик курибди.

    - Нега олдинрок айтмадингизлар? - суради у ДХК раисидан.

    - Юбилейлар билан овора эдингиз.

    - Юбилейларни гурга олиб кетаманми, еки сенлар хам унга шерикми?

    Унинг бир гапи тугамасдан иккинчисига утиб кетиши хар кандай сухбатдошни шошириб куярди. ДХК раиси "юбилей" билан гур орасидаги богланишни топиб улгурмасдан узининг такдири "стол устига" тушди.

    - Агар... агар.. Сизга...

    - Тилинг тутилмасин. Сен хеч ким эдинг. Хали хам хеч ким эмассан. Нари борса палов пиширишга ярайсан, холос. Сени мен одам килдим. Тун кийиб, белбог боглаб юрардинг. Мен сенга костюм-шим кийишни ургатдим...

    - Сизга хиенат килсам кузим кур, тилим соков булади. Худо уради мени. Мен сиз учун яшаяпман. Москвадан келганлар мени хам турмада чиритишмокчи эди. Лекин сиз куткариб колдингиз.

    Бу гаплар куп такрорланган булсада "Катта"га екди. У икрорни севарди. Бировга килган яхшилиги учун хар куни жавоб олиб туришни истарди. Шу боис бироз юмшади.

    - Хуп! Мен хам сизга ишонмасам битта имзо етарли, эшикни епишга хам улгурмай чикиб кетасиз. Кани утиринг! Нима гап узи?!

    - Хайрулла Саидов...

    - Ушанинг отини айтманг, менга!

    - Хуп... Олий Кенгашдаги депутатлар бир уйга тупланиб "Сессияга мактуб" хозирлашганди.

    - Биламан. Ха, ким бошлаганди бу ишни?

    Езган одамни аникладик. Мутахассисларнинг расмий хулосаси хам бор.

    - Мутахассисларингни билмайману уни Миртемир езган, жужахуроз!

    - Койил сизга! Бис хафталаб уйлаганни Сиз бир лахзада топасиз.

    - Акси булганда бу ерда мен эмас, сен утирардинг...

    - Бу Аллохнинг иши, Аллох Сизга раво курган би ишни.

    - Хали ДХК хам Аллохга ишонади денг.

    - Ишонишга ишонмаймизу...

    - Лекин сиесат киламиз, шундайми?

    - ...

    - Бупти. Масалага кайтайлик. Депутат-лар йигилган уйдаги сухбат матнини ташлаб юборибман.

    - Менда бор...

    - Уша ерда Хайрулло хакида гап бор эдими?

    - У ерда йук. Депутатлар уч марта тупланишди, лекин Хайрулло хакида гап йук.

    - Демак хаммаси кейин бошланган. Охирги кунларда Хайруллонинг хузурига депутатлардан кимлар кирди?

    - Биз шубха килганлардан уч киши...

    - Сухбатни езиб олдингизларми?

    - ...

    ДХК раиси папкасини ковлаб бир неча сахифали матнни "Катта"га берди. "Катта" бироз укиди-да зериккан кишидек когозларни ДХК раисининг олдига отди.

    - Мухим жойларини уки.

    ДХК раиси кизил калам билан остига чизилган сатрларни укий бошлади:

    "- Хайрулло ака, биз бир гурух депутатлар "Катта"га карши чикмокчимиз.

    - Нима учун? "Катта" яхши одам. Колаверса бугун унга ухшаган одам керак.

    - Яхшиликка яхшию, лекин... Чет давлатлар билан муносабатларни бузаяпти. Масалан, сиз бориб Россия билан шартнома имзолаб келдингиз, у эса бузди".

    - Вой, ифлосей, ким бу, кайси бири?

    - Пулат Ахмедов дегани бор. Утган сессияда русларга карши чикканди. Боплаб ерига утиртиргандингиз.

    - Хм... Кеча руслар емон эди. Бугун эса...

    "Катта" стол енидаги телефон кутисининг устидаги тугмалардан бирига босди:

    - Эшитаман, урток...

    - Пулат Ахмедов деган жужахурозни топ! Олий Кенгашдан.

    - Хуп, урток...

    "Катта" яна ДХК раисига юзланди. У укишда давом этди.

    "- Бизга сизнинг розилигингиз керак.

    - Бунака гапларни куйинглар. Танкид килиш, карши чикиш - демократиянинг бир булагидир. Мен хам "катта"нинг ба'зи камчиликларини биламан. Узига айтдим. Тузатмади. Энди сессияда уртага ташлайман. Аста-секин демократияга хам урганишимиз керак. Дарвоке, сизлар Олий Кенгаш шароити хакида хам унутманглар.

    - Унутишга унутмаймиз. Лекин..."

    - Курдингми, у жуда устакор одам. Тошни узокка отаяпти.

    - Хатто гапираетганда радиони баландлатиб куйган. Аммо биз овозни хар турли товушлардан, саслардан тозалаб, ажратадиган асбоблар олганимизни билмайди.

    - Шукр кил. Жумракдан сув окизиб куйса нима килардинг?

    - Хонасида жумрак урнатишга ижозат йук. Ичкари хонада бор, аммо. Жуда якинлари билан уша ерда гаплашади.

    - Бир-икки кундан кейин у ерга кирмайдиган килиб куямиз. Яна кимлар билан гаплашди?

    - Укийинми?

    - Йук. Гапириб бер, мухим жойларини.

    - Депутатлардан бири "Хизмат машинамиз йук, агар бизга енгил машина ажратсангиз сотиб олардик. Бошка давлатларда хам шу тажриба кулланилмокда" деганди дарров рози булди. Олти машина ажратишга карор берди. Шундан фойдаланиш керакмикан?

    - Кимлар олмокчи?

    - Орасида Пулат Ахмедов хам бор...

    - Миртемир-чи?

    - Йук. Аммо у пойтахтга келишидан олдин машина олган, мукофотга. Шуни ковлаштириш мумкин.

    - Яна ким бор?

    - Ойниса Холматова хам бор!

    - Хм... Булар топишиб олишибди...

    "Катта" яна тугмага босиб, Ойнисани хам топишни буюрди.

    Кейин уринбосарга телефон килди:

    - Миртемир деган бола билан узингиз гаплашинг, хамюртингиз. Керак булса сотиб олинг, керак булса куркитинг. Менга рубару килмангки, уни уриб, кулини синдираман, тилини кесиб оламан!

    Кейин "катта" ДХК раисидан суради:- Масала жиддийми?

    - Жиддий. Депутатларнинг бу тайергарлиги Хайруллога кул келди. Еки бу вокеадан фойдаланиб колишни уйлайди. Шогирди Кудрат Хикматовни биласиз. Уни ишга солди. Пойтахт ва вилоят депутатлари билан бир-бир гаплашиб чикишди. Ба'зи хокимлар хам Хайруллонинг енига катнай бошлашди. Мана руйхати ва сухбат матнлари.

    "Катта" депутатларнинг сухбатлари матнига унчалик э'тибор килмаганди. Аммо хокимларникини эринмай укиб чикди. Кейин тутакиб кетди.

    -Бу онангни..... лар, бу нонкурлар, бу хоинлар, бу соткинлар....Хаммасини йукотаман, каматаман, чиритаман ертулаларда!...

    - Аммо улар хозир бирлашганлар. Усталик билан иш килишимиз керак. Биз хам уз одамларимизи туплаб карши тадбирлар олмогимиз зарур. Сиз жуда самимий, ишонувчан одамсиз. Сизнинг яхшилингиздан булар фойдаланиб колишмокда. Хатто сизга энг якин одамлар хам уша томонга катнаб юришибди,

    "Катта" икки кулини чунтакка тикканча хонада у тарафдан бу тарафга юра бошлади.

    - Бугунги программа кандай? - деди тугмани босиб. Ердамчи дарров жавоб килди.

    - Соат 20.00 да чет элдан келган ватандошларга зиефат берилади. Уша ерга боришингиз керак.

    - Бекор кил! Бошкаси борсин!

    - Хуп, урток..., - Ердамчи гапнинг довомини "ютиб" юборишга одатланганди.

    - Салимов, Узоков, Турабековни чакир, тез келишсин!

    - Хуп, урток....

    Салимов ташкарида эшик енида пойлаб утирган эканми, дарров ичкарига кирди.

    - Хабарингиз борми? - суради "Катта".

    - Бор. Уч кундан буен эрталабки хисоботномаларни укишга вактингиз булмаяпти.

    - Нима килиш керак! Кайси бирига улгурай. "Юбилей билан чет эллик ватандошлар курултойини бирга утказайлик" деган сизлар эмасми? "Бир канча давлат рахбарларини чакирайлик, бу обруйимизни оширади", деган сизлар эмасми? Мана энди... Агар хокимиятга у келса мендан аввал сизларни йукотади. Оилангиз, кариндош - уругингиз билан бирга.

    - Тугри.

    - Тугри булса, нега карши тадбир олмадингизлар?

    - Олдик. Лекин куп масалада Сизнинг олдингиздан утиш керак эди.

    - Сизга качон ишонмадим? Биз бир командамиз, оиламиз. Биримиз йуколсак, хаммамиз йуколамиз.

    - Аммо у Бош вазир. Имкониятлари....

    - Имкониятларини кулидан олинг, демаганмидим? Якинда умуман имкониятсиз колади. Куритаман уни, йукотаман, билдингизми, йукотаман! - "Катта" шундай деб столни муштлаган эди тахта - ойна парчаланиб кетди. У факат муштига бир караб куйганидан "конамадими" деган шубха кунглидан утганини сезиш мумкин эди.

    Эшик очилиб Турабеков, Узоков хам кириб келишди. "Катта" уларнинг фикрини сураб хам утирмасдан топширик бера бошлади.

    - Сиз Олтибой Турабеков, хар бир депутат билан яккама - якка гаплашасиз. Ха, Миртемирни топдингизми?

    - Уйига машина юбордим.

    - Булар соат беш булмасдан ишдан кочишади. Ана у "Хукиз" нима килаяпти? Нега депутатларни назоратсиз колдиради...

    "Катта" янгилик кашф килган кишидек телефон трубкасини кутарди : - "Хукизни" богла!

    Телефон богловчи хам Олий Кенгаш раисининг лакабини билар экан, дарров боглади :

    - Кулинг конлигини биласанми еки унутдингми? Сендан сураяпман, унутдингми, йукми? Гап кайтарма дедим сенга...

    "Катта" Олий Кенгаш раисини буралаб сука бошлади. Унинг бошкаларни куркитиш учун бировни куракда турмайдиган сузлар билан сукадиган одати бор эди. Атрофидаги "командаси" Олий Кенгаш раисини севишмайди, "Хукиз" деб лакаб куйган хам улар. Хозир у Олий Кенгаш раисини канча куп сукса булар шунча хурсанд буладилар ва шундай газзабга учрамасликдан хайикадилар.

    - Сени боткокдан тортиб чикардим. Одам килдим. Бошимга бало булдинг! Нега депутатларинг жойида утирмайди? Нега менга карши фитна тайерлашади-ю сен билмайсан? Нега давлат ишхонасида утириб давлатга карши ишлашади? Хаммасини кув! Хоналардан стол - стулларни олиб чик! Телефонларини уз. Хизмат машинасини олиб куй. Керак булса карор чикариб кумиталарни еп! Хаммасига икки соат вакт. Икки соатдан кейин рапорт берасан!

    "Катта" телефон дастасини жойига куймокчи эди, тушмади, отиб юборганди сим тортилиб кайтиб - келиб кулига урилди. У тугмани босди-да хужалик ишлари буйича уринбосарини сука бошлади : - Сен эшакка бу ердан телефонларни йукот, дея неча марта айтишим керак. Стол устига микрофон урнат, демаганмидим?!

    - Урнатамиз, лекин...

    - Гап кайтарма, эшшак, хозирок ишдан куваман, хоинлар!

    У яна хонада юра бошлади. Хамма жим, орага сукунат чумди. Бироздан кейин "Катта" яна топширик беришда давом этди:

    - Сен Жавлон Узоков, мухолифат билан гаплашасан! Сессияда бизни кулласин! Диндорлар билан хам гаплаш. Шоирларни матбуот котибига топширамиз.

    - Сиз урток Салимов, прокурор, Ички ишлар вазири, суд билан гаплашинг. Оегини эгри олган хокимларга карши, хар бирига алохида "дело" хозирланг.

    - Сиз урток Солиев, давлат хавфсизлик хизматини оекка тургазинг. Хар бир депутатнинг, хар бир хокимнинг харакатларини соатма - соат кайд этинг, рапорт бериб туринг, менга. Жавоб хаммангизга!

    "Катта" тортмасидан битта янги ен дафтарча олиб, йирик - йирик харфлар билан нимадир еза бошлади. Езгани екмади шекилли, сахифани йиртиб, мажаклаб оек остига отди ва яна кайтадан еза бошлади. Бу хол уч-турт бор такрорланди. Кейин кимгадир телефон килмокчи булди. Аммо телефон полда икки булиниб етарди. Стол остига урнатилган тугмани босди. Ердамчи югуриб кирди. Унга парво хам килмасдан яна еза бошлади. Ердамчи худди симегочдек тик турарди. Орадан хийла вакт утгач, у бошини кутарди.

    - "Нима гап?" дегандек ердамчига бош иргади. Ердамчи унга кадар хам туртта "катта"ни курган, бу хонада юз берадиган вокеаларни олдиндан биладиган киши эди. У ун беш йил ердамчилигини килган "Катта" оламдан утгач, "Порахур эди, тилло-ю олтинлар йиккан" деган гаплар таркалди. Хамма "катта"лардан кейин бошланганидек, бу сафар хам жиноий иш очилди. Ердамчи уз "катта"сига балчик отди. Янгиси келгач, у билан опок-чапок булиб ишлади. Биринчи "нумирли" мерос сифатида девонда колаверди. Мана энди бу билан хам ораси яхши. Ба'зи башоратчилар "катта" хар олти ойда кадрларни алмаштиради, бунинг хам супургисини куйругига боглайди, деб юришди. Лекин йилларга йиллар богландию унинг супургиси кулида. Аксинча у "катта"га ердамлашиб бошкаларнинг супургисини куйругига боглаб юрибди.

    Ундан куркмаган одам оз. Майнов деган отини эшитганларнинг лабига учук чикади е тиззаси калтирайди. Унинг енида хатто Турабеков, Салимовлар хам куркиб туришади. Унинг олди-кочди гапларини эшитиб утирадилар, карши гап айтолмайдилар. Вазирлар, хокимлар хам Майнов билан упишиб куришадилар, унинг кунглини топишга уринадилар, хурсанд килиб туришга интиладилар. Хар куни икки-уч карра сим кокиб, унинг хол-ахволидан, оилавий ташвишларидан суз очиб,дилига иликлик киритиб турадилар.

    Дарвоке, Майнов нега бу кадар "катта куч"га айланган? Буни хар ким хар хил талкин килади. Аммо шу нарса аникки, Майнов ишга хаммадан олдин келади ва хаммадан кейин кетади. Ба'зан мамлакат ухлаетган ярим тунда хам у ишхонасида утиради. "Катта"нинг етогидан "ухладилар"деб хабар келгач, у уйига йул олади.

    "Катта"нинг хузурига ким кириши, ким кирмаслигини хам у хал килади. Махсус китоби бор. Унда "катта" кимларни, кайси лавозимдаги кишиларни кабул килиши кераклиги асосида руйхат тузган. Уни "катта"нинг кайфияти яхши пайтлари узгартириб, тасдиклатиб туради. Бу руйхатга кирмаган киши ким булишидан кат'ий назар "катта"билан учраша олмайди. Майновга еккан киши эса ховли супурувчи булса хам руйхатга кириши мумкин. У "катта"нинг фе'л-атворини мукаммал урганиб олган. Гапини икки килиб юрганларни "катта"нинг жахли чикиб турганда рубару килади. Уша одамнинг бошига кора булут егилади. Агар ховли супурувчи Майновга оид йулакларни хам тозалаб, э'тиборини козонган булса, "катта"нинг кайфи чоглиги пайтида учраштириб уни вазир уринбосарлигига утказиб юбориши хам хеч гап эмас.

    "Катта"нинг унга якин ердамчиси бор. Лекин асосийси Майнов. У айни пайтда эшик огаси хам. "Катта" кириб чикадиган эшикнинг каршисида унинг хонаси бор. Шкафлар орасидан кирилади бу хонага. Мамлакатнинг кузга куринган хамма одамлари бу хонакада мехмон булишган.

    Майнов бировга сим кокса оркасидан кандай шамол келишини билиб олиш кийин эмас. "Ока", шурва ичаяпсизми, ош еяпсизми?" деса демак емон хабар йук, агар "Етаверасизми, дуппайиб" деса "катта"нинг кайфиятига ут кетган булади.

    "Катта" ба'зан "фалончини сукиб куй" деб унга буюради. У худди "катта"нинг узига ухшатиб чунонам бакирадики, товуши кабулхонада эшитилиб туради. "Катта" бирор одамга хуш бокса Майнов унга шунака ширин сузлар топиб муомала киладики, халиги одам учун дунеда елгиз Майновгина содик дуст булиб куринади.

    У "катта" бугун кимни кидириши кераклигини олдиндан билгандек одамларнинг харакат нукталарини белгилаб боради. Барча рахбарлар кайси соат, кайси дакикада каерда булишлари хакида уни хабардор килиб турадилар. Рахбарлардан бири керак булса, уйнашининг уйидан хам топади. Унинг учун "йук" деган суз йук.

    Агар "катта"ни емон курган одам келса унга кушилиб емонлайди. Кейин окизмай томизмай хужасига етказади. Бундан Миртемирнинг хам огзи куйган. Миртемир бир кун "катта"ни кутиб утирганда Майнов билан дардлашиб колди. Майнов унга олдинги "катта"ларнинг юмшоклиги, халкпарварлиги хозиргисининг эса баджахл, сукагон, хатто невараси бор одамларни хам кабинетида уриб, кувлаб юриши хакида гапириб берди. Миртемирнинг унга рахми келди шекилли "Якин орада ундан хаммамиз кутиламиз" деб юборди. Бир хафтадан кейин "катта" билан мажлис залида юзма-юз келди. "Катта" тиржайганча Миртемирнинг елкасига туртиб "Кандай килиб кутиласиз, куч борми? деб утиб кетди. Ушанда Миртемир кайнок сутни катик деб хуплаганини англади.

    Бунга карамай унинг койил коладиган хислатлари хам бор. Масалан, одамлларга лакаб куйишда шу кадар устаки, кабр устига тош урнатган устадек нозик харакат килади. Я'ни у отган ук нишонга айнан тегади. "Катта"нинг уринбосари Турабековга "Боцман", маслахатчи Салимовга "Берия", бошка маслахатчиларга "Артист", "Девор", "Тряпка" деб лакаб куйган. Олий Кенгаш раиси "Хукиз"га айланишида хам хиссаси бор.

    - Менга хам лакаб куйгандирсан? - деб сурайди "катта" ундан ба'зан.

    - Сиз биттасиз "катта", - дейди у кулиб. Бу хам узи куйган лакабга ишора.

    Хуллас, хозир хам "катта"нинг енида жилмайуб турибди. Унинг жилмайиб туришидан "катта" юмшагандек булди.

    - Нима гап? - деб суради узи чакиргани эсидан чикиб.

    - Бугун "Окшом"да яхши макола чикибди, - деди у таваккал килиб.

    - Яна Миртемирнинг маколасими?

    - Миртемир ким бупти? Шоирми, езувчими, журналистми, кимлигини биров билмайди. Сиз туфайли машхур булди. Яна сиз билан учакишиб юрибди, ажали тулганга ухшайди.

    - Нима мени Азроил демокчимисан?

    - Йуге, "катта"м сиз бизнинг фариштамизсиз... Ха-я, хурматли академигимиз Шариф Шароповнинг маколасини айтаетгандим...

    - "Катта" кизикиш хис этгандек креслога ястанди.
    (Давоми бор)

    * **

    Жойлади: Маъмур
    Всего комментариев: 0
    Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи.
    [ Регистрация | Вход ]
    Copyright MyCorp © 2025
    Сайт управляется системой uCoz