Ризобек Пятница, 2025-06-20, 20.10.33
Приветствую Вас Гость | RSS
Главная | | Регистрация | Вход
Меню сайта
    Статистика

    Онлайн всего: 2
    Гостей: 2
    Пользователей: 0
    Форма входа
    Главная » 2007 » Июль » 17 » АДАБИЁТ
    12.44.54
    АДАБИЁТ
    Дилсора Фозилова

    Такдиру пешона


    Йигитали шийпонга етганда дарахт соясида утирган бир туп кизларни куриб шумлиги тутди. Секин панадан келиб катта ок урикка чикдию, бир илож килиб кизлар соясида утирган катта-катта, булик мевали урикка утди. Овоз чикармасдан шохдан-шохга утиб кизларга якин келдию, хил-хил пишиб теришга тайёр булган урик шохини бор кучи билан тебратди. Дув этиб ерга тукилган урик кизларни боши демай, елкаси демай савалай кетди. Кизлар кий-чув килиб урикдан нарига кочишди. Тепага караганда, ковогидан йирик урик тушиб дод солиб юборган Гулноз, урик шохида Йигиталини куриб кулини пахса килди: "Ха бошингга данак чакадиганига йуликкур, кизларни кунглини тополмай энди урик билан савалашга утдингми? Вой ковогим-ей. Куйлагимни расво килдинг, онангга айт келинларига деб сандикка тикиб куйган кийимликларидан битта бериб юборсинлар."
    "Менга хам асилидан битта олиб келиб бер, бу дог улса хам кетмайди" - деди Мехри кошини чимириб. Колган кизлар хам бир-бирига гал бермай чувлаб кетишди. Йигитали шохдан сакраб тушдида, кула-кула кизлар унга караб отаётган урикдан биттасини илиб олиб, куйлагига тозалаб огзига солди: "Хаммангизни бир йуласи онамни келинларига атаб куйган сарпаларини кийишга кунглингиз борлигини билмаган эканман, олдинрок бошингиздан урик кокмайманми..? Аллакачон сарпаларни куйиб юрардинглар-у, аммо мен хаммангизга бирдан уйланолмайманда..!? - бопладимми дегандай очилиб кулди у. "Нима дединг вой ахмогей, ким йулингда сочини тараб утирган экан сен теракни. Онангни бисоти узингга буюрсин, сенга узингга ухшаган ахмок тегмаса бошка тегмайди, бемаъни" Кизлар кула-кула этакларини олиб дала томонга кетишди. Йигиталининг нигохлари узоклашиб бораётган кизлар ичидан Ферузани излаб топди. Унинг юришлари хам, куйлагининг устидан кийган ок эркакча куйлаги хам узига ярашиб турар, кизлар чувлашиб Йигитали билан айтишганда четда чимгина кулимсираб кузатиб туриши хам чиройли эди. Шу махал Феруза хам унга угирилиб каради.., кейин яна... Йигиталининг юраги гупиллаб кетди:"Феруза унинг тушларидан, хаёлларидан хабардорми..? Нахотки у Йигитали бир суз демай ортидан термулиб колишларини сезган булса..?

    ***

    Кечкурун Йигиталини амакиси келиб урилган бугдойларни мошинага ортиб олиб келгани Куччига кетди. Чул хаддан зиёд иссик, бугдойларни ярим тундан сахаргача мошинага ортмаса офтобда куриб дони тукилиб кетади деб бор куч билан ишлашарди. Томоклари, билаклари бугдойнинг сомонидан кирилиб ачишар, жуда исиб кетишса бориб каналда чумилиб яна ишга кайтишарди. Ишдан кейин хамма чарчаб, донг котиб ухлар, аммо Йигитали канча хориган булмасин ётиб уйкуси келмасди. Бир хафта узи чулда юрса хам юраги Ферузанинг бир кайрилиб карашидан теккан аланга билан ёнди. Якшанба кун амакисининг юк машинасида уйга кайтган Йигитали, бош ювиб, онаси торда ювиб куйган хаворанг куйлагини устига илдида, велосипедини хайдаб кизлар ишлаётган явон томон кетди. Кун тушдан оккан, хаво жуда иссик, ипак курти учун каллак килинган тутлар хали йулни соя килиб улгурмаган. Кенг асфальт йулдан гуппиллаб ховур кутариларди. Йигитали узокдан кизларнинг катта арик буйидаги тутлар соясида жияк тикиб утирганини куриб тухтади, беихтиёр кузлари Ферузани излай бошлади. "Феруза нега куринмайди?" Узок термулиб утирдию, Ферузанинг йуклигига ишонч хосил килиб, кизлар томонга бормокчи булди. Нимагадир оркага угирилиб, ховлилар томондан кулида кичкина челакда сув кутариб келаётган Ферузани куриб кувончданми, хаяжонданми галати ахволга тушди. Узини тут панасига олиб секин Феруза томонга юра бошлади. Феруза уни аллакачон курган аммо сир бой бермай ерга караганча секин йулида келаётганди. Йулак дарахлардан анча баландда, икки томони кия булиб пастга тушган катор килиб курилган дарахтлар йулак билан далани ажратиб турарди. Йигитали узокдан караган кишининг кузига ташланмасди.
    Ферузага якин келганда у тухтади, бир узи ушлаб турган тол шохига бир Ферузанинг йулига караб уни кутиб утирди. "Феруза..!?" Киз бош кутариб каради, "Салом" дебми, ишкилиб лаблари бир нима деб пичирлади.
    "Сизга ишим бор эди" - Йигитали пастда, Феруза тепада юришда давом этар, аммо хар иккисинингда кадамлари секинлашганди "Нима ишингиз бор?"-секингина нигох ташлади Феруза. Унинг кузлари шу кадар гузал, тиник эдики.., Йигитали бир сакраб йулакка чикди. Феруза чучиб кетди: "Чикманг.., чикманг бу ёкка, кизлани кузи тушади" У кутиб утирмай сакраб дарахтлар юнига тушди, кетидан Йигитали хам. Феруза йигламсиради: "Мени гапга куясиз, акам улдиради" У кетмокчи булганди, Йигитали йулини тусди: "Феруза сизни... сизни севаман!"
    - Кочинг - Феруза сакраб йулакка чикиб кизлар томонга караб тез-тез юриб кетди.

    ***

    Йигит туни билан ухламай ёзиб чиккан хатини кушни киз билан Ферузага узатди. Феруза индамай хатни олганини эшитиб суюниб кетди. Орадан уч кун утиб бетокатликдан жинни булаёзган Йигитали кизлар ишлаётган далага келдию, узини бир Ферузага курсатиб дарахт панасида куринмай утираверди. У Ферузанинг хам кунгли борлигига ишонар, "Йук демокчи булса аллакачон жавоб килган булади, хеч булмаса хатни олмасди" деб узини овутарди. Кизлар ишни тугатиб даладан чикканда Феруза энг охирида ишини тугатдию, Йигитали утирган рош билан келиб йулга чика бошлади. "Феруза, хатга жавоб ёзмадингизми" Феруза киприк кутариб Йигиталига каради, у кизариб кетди. Кулида гижимланган кичкина когозни Йигиталига тутказиб, кизлар томонга югуриб кетди. Йигитали Феруза узокрок кетгунча ортидан термулиб турдию, кейин авайлаб когозни очди. Чети яшил ипак билан хошия тукилган ок тур румолчанинг четида кичкина килиб "Й" "Ф" деб тикилган эди. Йигитали беихтиёр румолчани лабларига якинлаштирди. Румолчадан таркалган хушбуй хиддан энтикди. Беихтиёр жилмайди. Шу дакикада румолча унинг учун энг азиз нарсага айланган, Ферузанинг нозик калби акс этган шу митти тухфани у хеч нимага алмашмасди. Румолча розилик аломати. Унинг кони танасига сигмай кетаётгандай, хозир билакларида тогни бир урса талкон киладигандай куч сезарди.

    ***

    Йигитали коронгу тушгунча кимсасиз жойларда маъносиз айланиб юрди. Узидан узи бор овози билан кичкиргиси келар, кум-кук ерни тутган майсалар устида кулочларини ёйиб ётар, бир пастдан кейин эса мухаббатига жавобан тухфа этилган румолчасини очиб термуларди. Кечки пайт Йигиталининг онаси "Овкат тайёр булди, чикиб кетма" - дейишига карамай, икки хафта олдин Москвадан келган Содикнинг уйига йул олди. Содик Йигиталидан каттарок булса хам, улар тенгдошлардек бир-бирларига якин, гаплари, киликлари ковушадиган йигитлар эдилар. Йигитали Содикнинг уйига етганда у йулга сув сепиб юрарди. Улар йул устида узок сухбатлашиб колишди. Содик бир томони Йигиталига ухшаб кетарди: Буйи дароз, корачадан келган, кунгли очик, ишбилармон йигит эди. Одамлар билан тез чикишиб кетар, бошкаларга ёрдами тегишини яхши курарди. Йигиталининг хам Москвага бориб ишлаб келмокчилигини эшитиб, сергак тортди. "Ха туй тараддудими?" - кулимсираб суради Содик. "Ха келаси ёз уйлантирамиз деяптилар, биласан дадамни колхозда юриб топганлари билан туй килиб булмайди"
    - "Бораман десанг менга фарки йук, олиб кетавераман. Йулкиранг борми?" суради охири Содик.
    - "Топаман, буёгидан хавотир олма"-деди Йигитали. Улар кул ташлашиб хайрлашишди.

    ***

    Йигитали Содик ва яна уч кишига кушилиб Москвага келди. Кишлокдошлари боргунча озми-купми шароитни тушунтиришди. Ишга бораётганларнинг иккитасининг ёши улугрок, буйи етиб бораётган болаларини укитишнинг ташвишида, биттаси янги рузгор, уй куриш режаси билан ишлагани бораётган ёш йигит эди. Содикнинг унча ками йук,ака-укалари тинчиган, ота-онасининг туй килишга хам бемалол кучи етарди. Узи хам Университетни тугатгану, аммо маоши камлигидан ишини ташлаб бирор бизнес бошлаш умиди билан Москва бориб келаётганди. Хамманинг дарди узи билан. Йигитали эса касалманд онаси, умрида даладан бошка жойда ишламаган отасининг тунгич фарзанди, икки какажон синглисининг якка акаси эди. Унинг киладиган иши куп. Узи лой-луй килиб ховлисини анча эпакага келтирди, устачилик килиб, шейпонда коровуллик килиб оиланинг ахволини анча яхшилади-ю, аммо туй килгани хали кучи етмасди. Уйдан чикаётганда онаси йиглади, сингиллари хам буйнига осилишди, отаси эса кунгли бузулдими, багирлаб хайрлашдию, угирилиб ховлига кириб кетди. Узининг хам юраги галати булиб кетди, биринчи марта уйдан бунча узокка кетаётганига йуйди. Йул - йулакай Йигиталининг куз олдидан уша манзаралар кайта-кайта утди. Айникса бир кеча олдин Феруза билан биринчи бор учрашишди. Кискагина.. аммо бир умр ёддан чикмайдиган учрашув... Феруза унинг кетаётганини эшитиб маъюс тортди. Йитирали уша манзарани кайта-кайта, вокеаларни бурттириброк тасаввур килгиси келарди. Йигитали поезднинг юкоридаги каватига ётганча сухбатга кушилмасдан хаёл суриб борар, хеч ким унга халал бермаслигини хохларди. Москвага етишганда хамкишлоклари милициядан эхтиёт булишни кайта-кайта уктиришди. Вокзалдан таксига утириб "Митищи" деган бозорга келишди. Улар яшаши мулжалланган уйчада, кишлогидан саккиз-ун бола тикилиб ётишар, уйча бозорнинг ичида савдо шахобчаларининг орасида яшириб курилган, уйчага утиш учун вагончаларнинг тагидан эмаклаб утиларди. "Шунга хам етган бор, етмаган бор" - деди Содик, Йигиталига "Билиб куй" дегандай нигох ташлаб. Эртасига сахарлаб ишчилар тупланиб утирадиган ишчи бозорга чикиб утиришди. Мошинада одамлар келиб ишчиларни туртта, бешта килиб олиб кета бошлади. Содик кайси ишга куп тулашини билгани учун яхширок ишни кузлаб, узини четга олиб утираверди. Бозорда одам сийраклашгач, бир кук мошинада икки эркак келиб русчалаб бир нималар деди. Содик шошиб мошинага якинлашдида, тепакал одам билан савдолаша бошлади. Охири келишишди шекилли Содик шерикларига караб "Кетдик" деди кулини силкиб.Орка уриндикка беш киши тикилиб кирган мошина шахд билан юриб кетди. Бир соатдан купрок юриб шахар ташкарисида, янги иморатлар курилаётган районга киришди. Мошина хашаматли аммо куриб битказилмаган ховли ёнига келиб тухтади. Иморатнинг томида икки-уч киши куринар, узокдан булсада узбек ёки тожиклиги шубхасиз эди. Шундай килиб йигитлар ичкарига кириб кийимларини алмаштиришди-ю, бир пастда ишга тушиб кетишди.

    ***

    Хужайин гирромлик килмади. Йигитчаларнинг яхши ишлашини куриб пулларини вактида бериб турди. Бешовлашиб сахардан кечгача тинмай ишлашар, корин очса новбат билан бирор нима пиширишарди. Йигитлар борига куникишар, хеч ким овкат танлаб утиришмасди. Мехнат билан бир пастда орадан уч ой утиб кетди. Хамма кувончи ичига сигмай шахарга тушиб уйларига минг доллардан пул узатиб келишди. Йигиталининг отаси йулкирасига сотиб берган буканинг урнига она-бола сигир олибди. Кишда сут каттик буладиган булди деб хурсанд булди у. Йигитали хар уйига телефон килганда Феруза тугрисида бирор нима эшитгиси келар, купинча синглиси битта-иккита хурсанд киладиган гап топиб куярди. Москвада киш эрта бошланди. Январнинг урталарига бориб Йигитали уйига яна пул жунатди. Телефон килиб онаси Ферузаларни уйига борганини, куда томон яхши кутиб олишганини эшитди. Феруза Йигиталининг синглисидан "Акангиз качон келарканлар?" деб сураганмиш. Йигитали кийинчиликлар ичида хам узини жуда бахтли сезарди. Хашаматли иморатнинг бу йигитлар киладиган иши тугаб яна уша уйчага кайтишди. Уйча энди совук, канча тикилиб ётишмасин эрталабгача музлаб чикишарди. Аксига олиб кийимларда, курпа-тушакларда окиш, майда-майда бит пайдо булиб хамма азоб чека бошлади. Бировларнинг баданини яра босиб, нима килишни билмай колишди. Дазмол сотиб олиб кийимларни тескарисига дазмоллаша бошлашди, халиги паразит бироз камайгандай булар, аммо икки кун утиб яна ухлаб булмасди. Кунлик иш топилиб турар, хамма эрталаб таркаб кетиб, кечки пайт яна уйчага тикилишарди. Бу шахарнинг милицияси хамманинг кунглига уриб кетди. Ютоккан итдай ушлаб олса шилиб, бир жойларга олиб бориб ташлар, пиёда корда уйчани топиб келгунча олти-етти соат йул босиб, зурга етиб келишарди. Катта ёшли эркаклардан бири оёгини совукка олдириб уйчадан чикмай ётиб колди. Бир ой азоб еб охири шериклари бир таниш шифокор топиб касалхонага ёткизишди. Кун ора бир киши бориб хамкишлогидан хабар олиб келар, аммо беморнинг ахволи борган сари ёмонлашиб борарди. Охири булмади икки ой касалхонада ётиб карзга ботган хамкишлок оёгини ампутация килишга рози булди. Хамманинг кайфияти йуколди. Жаррохликдан кейин биргалашиб пул ташлашиб халиги кишига чипта олиб уйига жунатишди.

    ***

    Бахор келиб хамма эркин нафас олди. Содик бир жойдан уч ойлик иш топиб хаммага "Ювиниб янги кийим кийинглар, шу битдан кутулайлик" - деб бир пасёлкадаги хаммомга олиб борди. Хаммомдан чикиб хамма эски кийим-кечакларни ахлатга ташлаб уйчага келмасдан янги ишхонага кетишди. Июннинг урталарида Йигиталининг кичкина туйлари булиб утди. Кишлокдошлар бир-иккита шиша келтириб шахардан ташкарига чикиб учок ясаб ош дамлашди. Мусикани варанглатиб роса хурсандчилик килишди. Йигитали энди Ферузага баъзан телефон килиб гаплашар, Августда уйга кайтишини уйлаб юраги орзикарди.

    ***
    Августнинг урталарида кишлокдошларининг уйга кетмайдиганлари каттарок иш олиб кетиб колишди. Колганлар бекор юрмаслик учун кунлик иш олиб ишлаб уйга кайтишга тайёрланишарди. Эрталаб хамма ишчилар бозорчасига йигилишдию, бирга борадиган иш топилмаганидан Йигиталининг шериклари битта-битта булиб ишга таркаб кетишди. Бозорчада бетонга суяниб утирган икки-уч мардикор бугун ишсиз колдикда - деб афсусланиб утиришди. Бир махал эскирок ок жигулида бир урта ёшли эркак ишга икки киши сураб келди. "Бир хафталик иш, туруба утказиш учун ер казиш керак" деди у ишни тушунтириб. У кунлик иш хакига яхшигина ваъда берди. Йигитали бирор марта бир узи бунча узок вакт ишга кетмаган булса хам, бир бегана бола билан мошинага утириб ишга кетди. Иш бошлашганида икковлари хам хурсанд булишди. Хужайин гап йук инсон эди, иш хам унча огир эмас, кайфият билан ишлай бошлашди. Учинчи куни казиладиган ер олдин цимент килингани учун иш бироз кийинлашди. Оббо уйлади Йигитали - буёги тескари келдику. Тожик бола билан кулларига метал цимент майдалагич олиб куч билан ура бошлашди. Цимент жуда эски, баъзи жойлари осон уваланиб кетаётган булса хам, баъзи бир жойлари жуда каттик, терлаб-пишиб ишлашга тугри келарди. Хужайин хар икки соатда айланиб йигитларнинг ишлашини кузатар, баъзида у бу егулик ёки ичимлик келтириб уларнинг кунглини олиб кетарди. Тушдан кейин Йигитали тожик бола билан ёнбошлаб анча гурунглашишди. У кийимлари орасидан авайлаб когозга ураб куйилган румолчани, давтарчаси ичидан Ферузанинг кичкина расмини олиб тожик йигитга курсатди. Уйга кайтганда буладиган туй хакида гапириб кузлари кувончдан ёниб кетди. Бир паст утиб икков хазил-хузул килиб иш бошлашди. Хужайин халтада нон, майда-чуйда бир катта идишда пиво кутариб келганда тожик йигит Йигиталининг якинда буладиган туйи ва уни кутиб утирган гузал кайлиги тугрисида гап очди. Хужайин хам "Шунаками? Туйингга бизни хам таклиф киласанми?" деб кунгил учун булсада хурсандчилик билдирди. Куч билан циментни майдалаётган Йигитали бирдан чинкириб юборди. Эндигина нарилай бошлаган хужайин оркасига угирилиб каради. Тожик йигит нима булганига акли етмай котиб турарди. Йигитали турган жойида "а-аа-а" дедию, гурс этиб кулади. Хужайин билан тожик йигит Йигиталининг бошига етиб келганда у коп-корайиб кетган эди. Хужайин тожик болага "Тегма" деб бакирди. Курук тахта топиб Йигиталининг гавдасини ярим метр нарига сурди. Йигиталини титкалаб, юрагини эшитди аммо бир дакика ичида арслондай йигит таниб булмас ахволга келган, жонсиз ва харакатсиз сулжайиб ётарди. Хужайин урнидан туриб у ковлаётга жойга келиб тош билакларини оёги билан суриб диккат билан термулди. Жахл билан ерга туфлаб сигарет олиб чека бошлади. Тожик бола Йигиталининг жонсиз танаси олдида котиб колган, нима булаётганига акли етмасди. Хужайин чунтагидан телефонини чикариб кимгадир кунгирок килди. Ярим соатлар утиб ок куйлак устидан галстук таккан бир урта ёшлардаги кориндор, ялтириб турган рус киши пайдо булди. Улар бироз гаплашиб туришгач, хужайин бир курпа ёпкичи топиб Йигиталининг устига ташлаб куйдию, тожик болани "Бу ёкка кел" деб мошинанинг ичига чакирди. Бироз сузсиз сигарет тутатиб утиришгач, халиги келган киши тожик болага чунтагидан пул чикариб берди. "Бу сенинг иш хакинг - деди пулга карамай - беш юзта куп. Сени мен дала ховлимга олиб кетаман. Уч-турт кун дамингни оласан, кейин уйингга кетгани чипта олиб бераман. Булган иш булибти, энди бировга билдирсак узимизга ёмон. У ерда олдин ток билан ишлаган кудук булган, кейинчалик токни узмасдан кудукни олиб ташлаб устидан цимент килиб юборишган экан" - у ёмон гап билан сукинди.
    Тожик бола нима дейишни билмас, хозир бир нима деса халиги семиз уни хам йукотиб, бу мудхиш вокеани ёпиб юборишдан хам кайтмаслигини тушуниб турарди. Улар мошинадан тушиб Йигиталини курпа жилдига ураб мошинанинг оркасига ташлашди. Уччовлашиб утириб уйсиз даланинг ичкарисига караб шахд билан мошинани хайдаб кетишди. Кимсасиз жойга етганда мошинани тухтатиб атрофда бироз айланишдида бир чукур топиб Йигиталининг жонсиз танасини кейин унинг узи билан олиб келган халтасидаги кейим-кечакларини хам келтириб ёнига ташлашди. Шу пайт Йигиталининг кийимлари орасидан кул телефони мусика чала бошлади. Тожик бола шошиб узини чукурга отдию, телефонини олди. У энди очмокчи эди хамки, семиз одам оркадан келиб телефонни юлиб олиб, Йигиталининг кукраги устига отди. Тожик бола аламдан йиглаб юборди. Йигиталининг халтасини очиб Ферузанинг румолчасини, Йигиталининг давтарчаси ичидан кизнинг кичкина кулимсираб тушган сувратини олдида, чукурдан чикди. У куз ёшини тухтатолмай тугри келган томонга караб юриб борар, икки эркак кум отаётган чукурдан чикаётган мусика, тожик боладан ёрдам сураётгандай зорланарди... Оркасидан мошина келиб тухтаганда тожик бола бир кичик дунг устига утириб Йигиталининг румолчасини икки кули орасига олиб пешонасига босганча алам билан овозсиз йиглаб утирар, Йигиталидан тулик адресини хам хатто фамилиясини хам сураб олмаганидан афсусланарди...
    Жойлади: Маъмур
    Всего комментариев: 0
    Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи.
    [ Регистрация | Вход ]
    Copyright MyCorp © 2025
    Сайт управляется системой uCoz