Ризобек Воскресенье, 2025-07-27, 01.22.59
Приветствую Вас Гость | RSS
Главная | | Регистрация | Вход
Меню сайта
    Статистика

    Онлайн всего: 1
    Гостей: 1
    Пользователей: 0
    Форма входа
    Главная » 2007 » Август » 11 » АДАБИЁТ
    02.39.53
    АДАБИЁТ
    Жаҳонгир Муҳаммад

    ҚУВҒИН

    Роман

    2-китоб

    Ҳаво онийдан иссиб кетди. Ойлардир ер устини коплаб ётган катлама муз икки куннинг ичида эриб, сувга айланди. Киш кунлари сархуш одам каби шакарлама уйкуси остида колган дарахтлар бирдан уйгонишди. Куёш жилмайиб колганидан алданган дарахтларнинг шохларида усмирнинг сабза соколи каби эрта уйгонган битта яримта куртаклар кузга ташланиб колди. Хаводаги узгариш одамларга хам кучди. Палтою румолларини улоктирган кизлар кор остидан бош кутарган чучмомалардек кузларга тигдек санчилдилар. Кукракларини очиб олган йигитчалар эса овга чиккан алпомишлардек кучаларни тулдирдилар. Аммо бу хол узок давом этмади. Кор кандай эриган булса, худди ана шундай яна атрофни коплаб олди. Шошкалок дарахтлару бахорсевар йигит-кизлар хирчин совукнинг игналарига дош беролмай яна яширинмок учун жой кидирдилар. Табиату одамларни замин деган майдонда уйнатиб, тепадан томоша килиб турган куч уларга нафакат ташки томондан балки ичкаридан хам та'сир килаётганди. Эрта уйгонган дарахтлар боласини туширган онадек бузларкан, одамларнинг фикру хаёлларида хам тулкинсимон жумбуш бор эди. Ким асабий, ким эса янги фикрлар билан кайнашган, яна кимдир пихиллаб колган бурнининг ташвишида...

    Хамма ёкка ёйилган грипп "Катта"ни хам четламади. Оташи юксалгани, суяклари синкираб огриётгани, товуши бироз хириллаб, бурни битиб колганига карамай сессияга тайёргарлик кураётганди. Каттик тазйикларга карамай бир неча вилоятда руйхатда булмаган кишиларнинг сайланиб колишлари уни рохатсиз этаётганди. Шу дамда суякларининг огриги эмас юрагининг аллакаеридаги санчик унинг хаёлларини туптугундек узига боглаб олганди. Аммо бу огрик юрагининг бирор бир еридаги хасталик аломати эмас, балки бу кадар харакатларидан кейин хам парламентга кириб колган "бегоналар" дардининг белгиси эди. Икки кун олдин бюрода бир канча рахбарларнинг фаолиятига нукта куйди. Кейин бу масалани партия пленумига олиб чикди. Ба'зиларининг бошидан кайнок, айримларнинг бошидан эса совук сув тукди. Лекин юраги жойига тушмади. Нега? Нега? - деган савол кукрагида гуп-гуп уриб турарди. Хар канча уринмасин уни тинчита олмаётганди. Парламентдаги арифметикани, я'ни овозлар хисоб-китобини кайта-кайта куздан кечирди. Бегоналар бор-йуги беш фоиз. Аммо бутун тарих буйинча урушларни, инкилобларни, давлат тунтаришию исёнларни аксариятнинг беш фоизи хал килган. Каерда хато килдим, дея уйларди "Катта". Энди хатони тузатишга кеч. Бу беш фоизнинг йулини тусишим керак. Вилоятларда тикан симли тусикни ёриб утишди. Бу ерда шундай тусик куйишим керакки хам куллари, хам оёклари ва энг асосийси огизлари боглансин.

    "Катта" биринчи сессиядаги нутку ма'рузалар, иш тартибию тушликда бериладиган овкатлар руйхатига кадар синчковлик билан чигирдан утказди. Гарчи Москов сессия олдидан одатга кирган вакиллар йигилишини утказмаслик хаккида исрорли булса-да у бунга риоя килмади. Вакиллар йигилишига "бегоналар" ни хам чакиртирди.

    - Яна бир соатдан кейин мамлакатимиз тарихида биринчи марта булиб утган эркин сайловлар натижасида сайланган депутатлар иштирокида илк сессияни бошлаймиз, - деди у кичик залда тупланганларга. - Бу ерга нафакат рахбарларни балки уз кучи билан сайланганларни хам чакирдик. Халкимизнинг яхши одати бор, туйдан олдин оксоколлар йигилиб маслахат килишади. Бу хам парламентнинг оксоколлар маслахат кенгашидир. Халкнинг олдига чикиб бакир-чакир килмасдан, нима гапимиз булса ана шу ерда келишиб олайлик. Айникса уз кучи билан сайланган дустларимиз кунтартиби, тузилажак комиссиялар хаккида фикрларини айтсинлар.

    Мажлислар зали кичик булса-да хар ер хар ерга бир микрофон урнатилганди. Биринчи булиб Тулкинжон деган йигит суз олди.

    - Менинг ва укамиз Миртемирнинг сайловолди дастурида адолатсизликка карши кураш асосий масала килиб куйилган. Кейинги вактда Москов халкимизга нисбатан аянчли равишда бухтон ёгдирди. Московга биринчи зарба сифатида узок йиллар жумхуриятимизни бошкарган мархум Шароповни оклаш масаласини сессия кун тартибига киритишни сурайман.

    - Бу парламентга оид масала эмас. Уни партия коралаган. Керак булса партиянинг узи куриб чиксин. Парламент бундай масалалардан баланддда туриши керак, - деди "Катта". Лекин зарда билан гапирганини хис килди ва олдиндан кунглига туйганидек узини юмшок килиб курсатишга уринди. - Мен шу партиянинг раисиман. Бу масалани сиз хам Миртемиржон хам менга топширинглар. Иншоллох, партия кенгашларининг кун тартибига киритаман.

    Тулкинжон утираркан микрофон ёнига Миртемир келди:

    - Кейинги вактда жумхуриятимиз тарихида юз кораси булиб коладиган вокеалар юз берди. Булардан биринчиси водий фожеаси. Ака-укани бир бирига карши куйдилар. Фитна, игвогарлик уругини сочдилар. Иккинчиси эса Сойкент вокеалари. У ерда ёш йигитлар тимсолида миллатимизнинг келажаги укка тутилди. Бу масалалар очилмай колди. Учинчидан, цензура деган жаллод хамон матбуот устида киличини кайраб турибди. Хатто сайлов олдида номзодлар уз карашларини очик ифода этолмадилар. Туртинчидан, ба'зи жумхуриятлар мустакил булиш учун курашаётган бир пайтда биз иттифок шартномасининг ташаббускори сифатида уртага чикдик. Я'ни буйнимизга тош боглаб, узимизни кудукка отаяпмиз. Халк эса бу харакатнинг мохиятидан бехабар. Ва нихоят, биринчи мажлисданок парламентни партия пленуми ёки колхоз курултойи холига солиб куймаслик учун унинг елкасидан курувчи деган юкни олиб ташламок керак. Депутатлар йул курулиши ёки богча курилишини эмас сиёсий масалаларни тортишмоклари зарур. Мажлисларимиз жонли равишда телевидениеда курсатилиб турилсин. Халк уз вакилларига узи бахо берсин...

    Бу бола ростдан хам бош балоси экан деб уйлади "Катта". Хозирнинг узидаёк огзига латта тикиб куйишим мумкин. Лекин уша латтани кайтариб узимнинг огзимга тикиб куйса-чи? Ади-бади айтиб утирсам шарманда буламан. Гапга чечан экан. Саволларига жавоб топиб беролмасам, обруйим тукилади. Шунинг учун индамай тинглашим керак.

    Миртемир "Катта" нинг хаёл сураётганини сезгандек унинг исми шарифини тилга олиб, таклифини унга йуналтирди:

    - Кулимизда парламент комиссияларининг руйхати бор. Мен унга ошкоралик комиссияси кушилишини ва юкоридаги масалаларни ойдинлатиш унга юклатилишини таклиф киламан.

    "Катта" Темурмалик Хамидовга каради. Хамидов "булади, кейин уйлаб курамиз" дегандек бош иргади.

    - Рахмат, бу таклифингиз учун, - деди "Катта" Миртемирга. - Сессияда хам бу таклифни узингиз уртага отинг, биз эса куллаймиз. Раиси ва а'золари хаккида эса мана урток Хамидов уйлаб курсинлар.

    Шу пайт сочлари тукилган урта ёшлардаги бир киши микрофонга якинлашди. Бу машхур шоир Озодбек эди.

    - Мен мазкур комиссияда хизмат олишга тайёрман, - деди у.

    - Сизга ухшаган инсонлар юз йилда бир марта тугилади. Мен бу фикримни сессияда хам такрорлайман. Биз хам сизга бу комиссияни ишониб топширишга тайёрмиз, - деди "Катта". - Биз олдимизда катта мажлис борлигини унутмаслигимиз керак. Шу боисдан таклифларни киска-киска айтайлик.

    "Бегоналар" бирин-кетин уз таклифларини айтдилар. Шундан кейин "Катта" вилоят биринчиларига карата:

    - Хар бирингиз сувчи кулок бошида утирганидек вилоятингиз депутатлари билан бирга булинг. Сиздан пода боши булишингизни истамайман. Депутатларингизни бошка томонга бошкарманг. Сиздан туда боши булишингизни истайман. Депутатларингизни бир жойга тудалаб утиринг. Бу хам талаб, хам буйрук ва истасангиз, илтимос хам. Бу синовдан муваффакиятли утишингизга ишонаман. Чунки биз бир командамиз, бир эшелонмиз. Ажралиб колган вагон эса ёлгиз колиб кетади, - деди.

    Шундан кейин барчани катта залга да'ват этди.

    Мажлис зали байрамона тус олганди. Янги сайланган миллитвакиллари очилишга хозир булган гул гунчасини эслатарди. Эркакларнинг сочлари пирил-пирил яраклаб тургани, соколлари алохида э'тибор билан олингани учун юзларидан куркамлик уфур ураётгани, деярли хаммаси бошдан оёк янги кийим кийгани дархол диккатни тортарди. Хотин-кизлар хам энг кимматбахо ва хушбичим кийимларини илк бор шу мажлисга кийиб келганлари улар кузларининг таги билан бир-бирларини кузатаётганларидан хам ма'лум эди. Умрида галстук-буйинбог богламаган отахондан тортиб, хаётида илк бор тупиги баланд туфли кийган кизга кадар уз холларидан мамнун эдилар. Уларнинг нафакат ташки куринишлари балки ички дунёларида хам кишнинг уртасида куёшга алданган борлик каби уйгониш хиси, умид япроклари кимирлаётганди. Шу дамда хамманинг юзига урган умумий ички туйгуси бор эди: магрурлик. Бу хис калбларида гулхан булиб ёнаркан айни пайтда юзларини хам ёритаётган, кузларидан нур булиб атрофга окаётганди.

    Хох буюртма билан сайланган, хох таниш-билиш билан руйхатларга кирган, хох узини курашга отган миллатвакилларидан кайси бирига назар солсангиз узини катта ишлар олдида мас'улиятли хис этишга чогланганини курасиз. Бу холнинг табиий ёки сохта эканлигини бир карашда англаш мушкул. Аммо уларни илгаридан таниган одам бу узгаришни одим отишларида, атрофга разм солишларида, хатто салом-алик жараёнида буртиб чикканини сезиб олади. Кайси бир ма'нода миллатвакиллари шошиб колганга ухшардилар.

    "Катта" залга кириб келар экан кимдир урнидан турди, кимдир эса уз хаёллари огушида севинч сукмокларида югуриб юрарди, яна кимдир тарки одат амри махол дегандек, мажлисларда урганиб олгани каби жон-жахди билан карсак чаларди.

    Мажлислар залининг куринмас аммо хис килажак салобати бор эди. "Катта" буни бир неча йил олдин бу ерга илк бор келганида сезганди. Вакт утиши билан бу салобатга урганиб колган булса-да залдаги нотаниш нигохлар билан кушилиб, бу куч уни яна маглуб этди. Бирдан тиззаси титраб, кулларининг пайи бушалди. Эсанкираб колган одамдек зинага кандай оёк босишни билмай колди. Ба'зан бир, ба'зан эса икки зинапояни хатлаб, минбарга чикди. Бирданига фикрида чакмок чакнади. Янглишганди. Чунки мажлисни у эмас Марказий сайлов комиссиясининг раиси очиши керак эди. Шу боис оний бир хамла билан оркага кайтди ва пастга тушиб биринчи катордан узига ажратилган уриндикка "чукди". Марказий сайлов комиссиясининг раиси миллатвакилларини табриклагач, сузни фахрий раисга берди. "Катта" нинг тавсияси билан пойтахт ижрокумининг раиси Хошим Хошимов парламент раиси ва комиссиялар а'золари сайлангунга кадар мажлисни бошкариш учун ваколатли килинган эди. Хошим Хошимов ёши етмишга етиб колгани учун ёзиб берилган сценарийни аранг укиркан, залда аввалига енгил кулги, кейин эса норозилик аломати уларок гала-говур бошланди. Аммо хеч ким бу норозилигини очик айтишга жур'ат килмади. Биринчи булиш хамма вакт кийин, чунки биринчи булишнинг ортида ё мактов ёхуд танкид, ё кахрамонлик ёхуд хоинлик каби тамгалар ётади. Шу боис купчилик норозилигини ёнидаги шеригига айтиш билан кифояланади.

    Залдаги гала-говур тинмас экан, Миртемир урнидан турди:

    - Менда таклиф бор.

    Етмиш йиллик умрида сценарийдан четга чикмаган Хошим Хошимов учун бу бир зарба булди. У бошини кутарганча Миртемирга тикилиб колди. Миртемир эса у эшитмади, шекилли, деб уйлади-да, гапини такрорлади. Хошим Хошимов нима килай, дегандек "Катта"га каради. Унинг холидан "Катта"нинг хам жахли чикканди, шекилли, бошини хам килганча, уз ёгинга узинг коврул дегандек индамай утираверди. Залдаги шовкин-сурон масхараомуз тус олди. Ба'зилар купчиликка эшиттириб, кула бошладилар. Ба'зилар эса ёнларидаги шерикларига баланд овозда шикоят кила бошладилар. "Катта"нинг асаби дош бермади. У урнидан туриб минбарга чикди ва фахрий раиснинг ёнига утирди. Яна у деб уйлади Миртемирга караб. Узини курсатиб куймокчими ёки мансаб учун уйин бошлаяптими? Балки телевизордан халкка куриниб машхур булмокчидир? Ёки буни атайлаб тайёрлашганми? Икки огиз илик гап билан уткизиб куйсаммикан? Йук, бундайлар бетга чопар булади. Мана бу латтанинг килгилиги учун хам мени айблайди. Кани, эшитиб курайчи, нима таклифи бор экан?

    - Нима таклифингиз бор эди?

    - Биринчидан, кичик залдаги микрофонлар катта залга урнатилса, нур устига а'ло нур булади. Иккинчидан эса фахрий раисни алмаштириб, мана бу гала-говурга чек куйиш керак.

    - Мен ичкаридаги етти-саккиз таклифингизни яна такрорлаяпсиз деб уйлагандим. Биринчи таклифингизга кушиламан. Дархол катор ораларига микрофон куйишсин. Иккинчи таклифингизга хам кушиламан. Мажлис рухсат берса, бу ишни мен давом эттирсам.

    "Катта" мажлисдан рухсат хам олиб утирмасдан раислик кила бошлади. Хошим Хошимов эса елкасидан тог тушган одамдек енгил тортиб, "Катта"нинг ёнида савлат тукиб утираверди. Парламентга кимнинг раис булишини хамма биларди. Чунки икки кун олдин партия кенгашида Мирзабек Олимовнинг номзоди раисликка курсатилган ва бу матбуотда э'лон килинганди. Мирзабек Олимов хам эсини таниган кундан буён партиянинг эшикларидан кириб чикиб юрибди. Ёши нафака олишга етганда парламент раислигига номзоди курсатилди. У хакда аввал "Катта"нинг узи гапирди кейин олдиндан тайёрлаб куйилган ма'рузачилар сузга чикдилар. Мирзабек Олимовни шу кадар мактадиларки хатто "Катта"нинг кунглида хасад уйгонди. Коммунист партиясида иш эмас, фаолият эмас таржимаи хол мухим урин тутарди. "Бегона" миллатвакиллари эса Мирзабек Олимовни танимас хам эдилар. Балки шу сабабданми унга хатто савол хам берилмади. Йулига булса хам сайлов утказилди. Ундан кейин навбат уринбосарларига келди. "Катта" биринчи уринбосарликка Сергей Горбов номзодини курсатди.

    Горбов давлат тилида гапиришни биладими? - дея лукма ташлади кимдир.

    (Давоми бор).

    Жойлади: Маъмур
    Всего комментариев: 0
    Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи.
    [ Регистрация | Вход ]
    Copyright MyCorp © 2025
    Сайт управляется системой uCoz