Жаҳонгир МУҲАММАД
ҚУВҒИН Роман 2-китоб
Миртемир урнидан туриб раис Мирзабек
Олимовнинг ёнига келди, аммо раис уни тингламади ва мажлисни "ёпик"
деб э'лон килди. Шундан кейингина Миртемирга юзланди:
- Болам, бирор гапингиз бор эдими?
- Каранг, хамма "Катта"ни
табриклаяпти, сиз хам кеч колманг демокчи эдим, - деди Миртемир киноя билан.
Раис кинояни англаса-да узини
содда-гулликка урди.
- Тугри айтасиз, аслида биринчи мен
табриклашим керак, - деди.
Миртемир эса унинг сузларига кулок хам
солмай мажлис залидан чикиб кетаётган эди...
* *
*
"К атта" мустакил рахбар э'лон
килингани учун шарафига вилоят рахбарлари томонидан уюштирилган зиёфатга
шошаётганди. Аммо бошка жумхурият рахбарларидан келаётган табрикларнинг кети
узилмасди. У кутловларни мамнун киёфада кабул этар экан, кузини сарик
телефондан айирмасди. Бу телефон мамлакат рахбари билан а'лока урнатиш учун
куйилганди. Аслида "Катта" шошаётган булиб куринса-да кунглининг бир
четида коронгуликбор эди. "Нимага телефон килмади?" деган савол окиб
келаётганди ана шу коронгуликдан. Нихоят унинг кутгани булди. Сарик телефон
жиринглади.
- Узингча мендан табрик кутаётган булсанг
керак, - деди мамлакат рахбари. - Аммо сендан бундай харакатни кутмагандим.
Сени бу вазифага лойик эмас дейишганда, йулингни очгандим...
- Мен доим сиз билан биргаман. Сизни
куллаб-кувватлайман, - деди "Катта" урнидан туриб. Аммо телефоннинг у
бир тарафидаги киши унинг гапларига кулок солмасдан сузида давом этди.
- Иттифок шартномасини тузиб олгандан
кейин мен узим сени бу лавозимга тавсия килардим. Лекин хозир оркадан пичок
урдинг.
- Менинг хабарим йук эди. Масалани
Московдан келган депутатларимиз кун тартибига киритдилар...
- Эски партиявий уйинларни йигиштир, -
дея, унинг сузини кесди мамлакат рахбари. - Хаммасидан хабардорман. Сени
мустакил килиб куядиган замон эмас.
- Референдумни туксон туккиз фоиз килиб
бераман. Хамма иттифок шартномасини куллаб-кувватлайди.
- Мен нима десам тунгизим нима дейди...
Референдумда сенинг фикринга эхтиёжим йук. Бизга халкнинг фикри керак. Сенинг
вазифанг шароитни халкка тушунтиришдир. Натижа эллик бир фоиз чиксин, лекин бу
ракам ортида хакикий инсонлар турсин...
Гап бошка ёкка бурилиб кетганидан
"Катта" енгил тортди. Индамасдан референдум хаккидаги ма'рузани
тинглади. Сарик телефон дастасини урнига куйяр экан, Майновни чакирди:
- Зиёфатга кечрок бораман. Хозир эса Исо
Холисни чакир.
"Катта" нега бирдан Исо Холисга
эхтиёж туйганини уйлай бошлади. Энди Москов мени йукотиш пайига тушади. Табиийки,
буни мухолифатнинг кули билан амалга оширади. Менинг урнимга улардан бирини
келтиради, майдонни буш колдирмаслигим керак. Йулини килиб Московдагиларнинг
кунглини олишим зарур. Уларга бу ишни нима учун килганимни тушунтиришим керак.
Биринчи навбатда у ердаги ижрочиларнинг хаккини етказиш, кейин эса мухолифатни
бугиш шарт. Хар кандай норозилик харакати Московга кул келади. Уни менга карши
куллашади.
"Катта" Жавлонни чакирди:
- Эртадан бошлаб партия билан бизнинг
бинони ажратасан. Узингни кадрлар буйича маслахатчим килиб тайинлаш хаккида
фармон хозирла. Хужалик ишларини юритадиган огзи бутун, оёги чаккон одам
топгин. Ёрдамчилардан бири партия ишларини юритса, бошкаси
"Катта"нинг ишларини юритади. Келгусида яна беш-олти ёрдамчи оламиз.
Ихтиёр Бозоровни эса сиёсий масалалар буйича маслахатчи килиб оламиз.
"Катта" шундай деб тортмасидан
бир варак когозни чикарди. Сахифанинг теппасига "Катта"нинг
идораси" деб ёзилганди. Колган жойларга кичкина кичгина туртбурчаклар
чизилган ва уларнинг ичида хам ёзувлар бор эди.
- Мана сенга кулланма. Шу асосда янги
идоранинг тузилиши хаккида карор тайёрла.
Шу пайт эшик очилиб Майнов ичкарига кирди
ва "Келди" деди. "Катта" эса Жавлонга караб:
- Исо Холиснинг партиясига хукуматга оид
бинолардан эртагаёк жой беришсин. Иккита-учта машина хам беринглар. Колганини
кейин гаплашамиз, - деди.
Жавлон чикиб кетаркан "Катта"
хам унинг оркасидан эшик ёнигача келди. Ичкарига кирган Исо Холис
"Катта" мени каршилашга чикди деб севинди, шекилли:
- Овора булманг, - деди.
"Катта" эса шошиб турган
кишидек, у билан эшик ёнида гаплашди:
- Ука, талабларингизни эртага бажаришади.
Бино хам беришади, машина хам. Ихтиёрни хам ишга олаяпмиз, дустингиз Максад
Кулни хам келтирамиз. Лекин сизга курултой учун катта бир бинони ажратар
эканмиз, бутун харакатни эргаштирсангиз керак, деб уйлагандик. Майли, озига
барака дейдилар. Лекин колганларни нима киламиз?
- У ерда уч-туртта дордан кочганлар колди.
Уз-узидан йук булиб кетади. Чунки халкнинг рухини ташиганлар биз билан бирга.
- Ха, сизни чакиришимнинг сабаби, мамлакат
рахбарига сабок бериб куйганимни айтиш эди. Бизнинг мустакил булишдан бошка
йулимиз йук эканлигини хам билдириб куйдим. Пахта монополиясини тугатиш,
ёшларимизни аскарликка юборишда кафолат исташимиз каби масалаларни хам
шартта-шартта гапирдим. Бу ёгига сиздан дастак келиб турса, бас. Биргалашиб
хаммасини амалга оширамиз.
- Биз мустакиллик декларациясини
тайёрлаяпмиз, - деди Исо Холис. - Худо хохласа, бу энг катта дастак булади.
"Катта"нинг бирдан авзойи
бузилди.
- Бу ишга хам шошмаслигимиз керак, - деди
захархандалик билан. Бирданига тирногни этдан ажратиб булмайди.
- Тугри, - деди Исо Холис, - биз э'лон
киладиган декларация умумий тарздаги баёнот. Я'ни орзуимизнинг ифодаси булади.
Зотан, декларация дегани конун эмас, балки принциплар баёнотидир. Я'ни уз оти
билан декларациядир. Унинг принциплари конунларда ёйиб курсатилади.
- Бупти, - деди "Катта" Исо
Холиснинг елкасига уриб куйяр экан. - Аммо хаммасидан мени хабардор килиб
туринг. "Катта" шундай деб шоша-пиша чикиб кетаркан, кунгли анча
тинчиганди. Нега Исо Холисни чакирганини хам энди тушунди. Мухолифат номидан
норозилик баёноти таркатилса, Московдагиларга кул келишидан куркарди. Демак,
баёнот йук. Хаммаёк сокин...
Мустакиллик гояси хамма жойда тулкинланган
ва бу тулкин бирин-кетин сохиллардаги кояларни йикитаётганди. Ба'зи
жумхуриятларда бу тулкин каршисига танклар, силохлар олиб чикилса-да,
тухтатишнинг имкони булмаётганди. Чунки бу тулкиннинг оркасида енгиб булмас куч
- халк бор эди. Бу тулкин эстираётган шамол хар бир эшикдан ичкарига кираётган
ва инсонларнинг калблари, шуурларини китиклаётган эди. Олий кенгашнинг
раёсатида хам бу масала уз-узидан кун тартибига келди.
- Бугун булажак мажлиснинг кун тартибини
мухокама килаяпмиз, - деди Миртемир раёсатда суз оларкан. - Биламан, раёсатимиз
юкори билан маслахатлашмасдан карор чикаролмайди. Хеч булмаса мустакиллик
баёнотини тайёрлайдиган гурухни тузиши мумкиндир.
- Тугри, - дея Миртемирни куллади Валижон
Кузиев деган миллатвакили. - Мана мен узок йиллар партия марказкумида ишладим,
лекин бугун мустакиллик дея тулганаётган йигитларга кушиламан. Бу бир ё икки
кишининг ташаббуси эмас. Бу бутун халкнинг дарди. Шу сабабдан унга кушилмасдан
ва уни куллаб-кувватламасдан иложимиз йук.
Раис Мирзабек Олимов хеч нарсага
"йук" демас эди. "Хуп" дерди, кулларди, лекин амалга ошмай
колаверарди. Валижон Кузиевдан кейин Озодбек хам бу масалани куллаб гапираркан,
раис "бупти" деди.
- Мен хурматли "Катта"га узим
тушунтираман. Масалани мажлис кун тартибига киритамиз, - деди Мирзабек Олимов.
- Лекин тавсия килинадиган кун тартиби
кулингизда, хозирок унга киритиб кабул килиш керак, - деди Миртемир.
- Тушунаман, ёшларнинг кони кайнаб туради.
Аммо бу масала жуда хам жиддий, уни икки огиз гап билан хал килиб юбориб
булмайди, - юмшок охангда э'тироз билдирди раис.
- Биз хам масаланинг жиддийлиги учун аввал
баёнот тайёрлайдиган гурух тузишни таклиф килдик, - деди Миртемир.
- Болам, бизга имкон беринг, агар йулини
топсак гурухсиз хам бу масалани хал киламиз...
"Катта" раёсатдаги бу тортишмани
видеолентадан томоша килди. Раисга телефон киламан, деб турганди, лентанинг
давомидаги ёзув диккатини тортди. Раёсат биносининг хордик чикарадиган жойида
Миртемир билан Исо Холиснинг сухбати эди бу.
- Якинда сизларни хам хокимиятга кушиб,
агдарамиз, - деди Исо Холис Миртемирга.
- Сизлар деганингиз ким? - суради
Миртемир.
- Нега раёсатда мустакилликни
кулламадингизлар?
- Таксир, ахборотни доим нотугри оласиз.
Эсингизда-ми, сайлов арафасида менинг округимга борган эдингиз. Ижрокум биноси
ёнида учрашдик. "Номзодингни кайтариб ол, бу ердан менинг дустим сайланиши
керак" дегандингиз. Ушанда сиздан "Бу услубнинг коммунистларникидан
нима фарки бор?" деб сураганимда "Коммунистларни йикитиш учун бу
услубни куллаяпмиз" дея жавоб килгандингиз. Мен эса "Коммунистлар хеч
булмаса олдин урганиб, кейин зарба уришади. Сизнинг дустингиз номзодини кушни
округдан куйган" дегандим. Мана бугун хам бизга пуписа килаяпсиз.
Вахоланки, бизнинг мустакиллик ва демократиядан бошка дардимиз йук.
- Аввал мустакиллик кейин демократия...
- Иккаласини хам баробар амалга оширишимиз
керак.
- Йук, унда Московга ухшаб коламиз.
Уларнинг шиори демократия. Биз эса мустакиллик учун курашамиз, кейин демократия
учун.
- Бу гапингизни Сохиба эшитиб колмасин,
сизни "Катта"нинг одами деб э'лон килади...
"Катта" лентанинг давомини
томоша килишга сабри етмади. "Ким кимнинг одамлигини курсатиб куяман,
хали", деб уйларкан Мирзабек Олимовга телефон килди.
- Раёсатни отхонага айлантириб
юборибсан-ку, - деди русчалаб. - Нега тирранчаларнинг олдида куллук киласан?
Нима учун хамма нарсага мен жавоб беришим керак? Нега уларга Московадан
ажралишимиз мумкин эмаслигини тушунтирмадинг!
- Агар уларни эшитмасам шу гапларни
мажлисда айтишарди.
- Кулок сол, мажлисда бу гап уртага
чикмаслиги учун Озодбекни тайёрла. У мажлисда баёнот ёзадиган гурухни тузиш
таклифи билан чиксин. Гурух а'золарининг руйхатини бирга тайёрлаймиз. Гурух
баёнотни неча йилда ёзиб битиришини эса уйлаб курамиз. Дарвоке, Озодбекка айтиб
куй, кулида ишлаётган жужахурозларнинг попугини пасайтириб куйсин. Булмаса,
узини хам, уларни хам куваман.
Мажлис куни Исо Холис ярим сахифалик
баёнот лойихасини таркатди. Шу куни Халк харакатининг хам мустакиллик хаккидаги
таклифлари ёзилган варака депутатларнинг кулига етиб келганди. Миртемир мажлис
олдидан дустларини йигиб:
- Буларни таклиф килган билан бирор
нарсага эришмаймиз. Натижага эришиш учун мажлиснинг иш тартибини узгартириш
керак. Биринчи булиб котибиятни кулга олайлик, - деди.
- Бу тунтариш дегани. Бунга олдиндан
яхшилаб тайёрланиш лозим эди, - деди Валижон Кузиев.
- Биздан нима кетди. Синаб курайлик.
Миртемирнинг кандай таклифи бор, - деди Пулат Ахмедов.
- Олдиндан тайёргарлик курсак, барибир
сезиб колишарди. Мажлис очилиши билан котибият э'лон килинар экан, хар биримиз
биттадан номзод курсатайлик. Улар ун беш номзод курсатишса, биз ун олти кишини
курсатайлик. Мажбуран овозга куйяди. Утгандан кейин бизнинг одамлар котибият
мажлисида раис номзодини узимиздан курсатсин. Чунки мажлиснинг такдири котибият
раисининг кулида. Бутун руйхатлар, карорлар унинг кулида булади. У эса
бирортасини хам раисга бермайди, сценарийсиз мажлис утказамиз деб э'лон килади.
Миллатвакилларининг талаблари сифатида мустакиллик баёнотларини хам кун
тартибига киритишни сурайди...
- Кийин, аммо бошка йулимиз йук, - дея
Миртемирни куллашди.
Мажлис бошланиб, раис котибиятни овозга
куйяркан, Миртемир урнидан турди:
- Менда таклиф бор. Котибият а'золигига
янги номзодлар хам курсатилсин.
- Укам, хеч жим утирмадингиз. Котибиятга у
а'зо булди нима, бу а'зо булди нима? Мана менда таклиф бор, сиз раис булинг ва
руйхатингизни укинг.
Миртемир шошиб колди, чунки кулида руйхат
йук эди. Аммо бундай имкониятни бой бермаслик учун чунтагидан ён дафтарчасини
чикарди-да, гуё унга исмлар ёзилгандек, аслида эса хаёлдан, янги номзодлар
руйхатини укий бошлади. Олий кенгашда биргаликда фаолият курсатаётган
дустларининг хаммаси бу "руйхатда" бор эди.
Миртемир ва дустлари котибиятдаги
жойларини эгаллашар экан, "Катта" мажлисга кириб келди. У минбарда
котибият учун ажратилган жойда утирганларни куриб уларга хайрономуз
термулди-да, "салом" дегандек Миртемирнинг елкасига уриб куйди ва
раиснинг ёнига бориб утирди.
Миртемир раисдан суз суради.
- Суз котибият раисига, - деди Мирзабек
Олимов.
Миртемир уртадаги минбарга чикди-да:
- Раёсат таклиф килган кун тартиби аник.
Лекин истаган одам кун тартиби буйича таклиф киритиши мумкин. Котибиятга келган
таклифларингизни албатта ошкор этамиз. Мана бу руйхат эса олдиндан тайёрлаб
куйилган, уни йиртамиз. - Миртемир шундай деб, кулидаги когозларни иккига
булиб, йиртди. - Сузга чикувчилар хам котибиятга таклиф берсинлар, биз руйхатни
таклифларнинг келган соат, дакикасига караб тузамиз, - деди.
- Мен кайси когозга караб иш юритаман, -
дея киноя килди Мирзабек Олимов. У "Катта"нинг келиб колганидан
вахимага тушганди, чунки "Катта" бугун эрталаб куналгага бориши ва
хориждан келадиган бир ширкат раиси билан водийга кетиши керак эди. Шу боис
Мирзабек Олимов "Катта"нинг йуклигидан фойдаланиб, "демократия
машки" утказиб, обрусини бироз тиклаб олмокчи булганди.
- Кун тартибига караб раислик килаверасиз,
- деган Миртемир минбардан тушиб, урнига келиб утирди. "Катта" эса
урнидан турди-да кул силтаб чикиб кетди. Унинг нимага келиб, нимага кетганини
хеч ким тушунмади.
Аслида эса "Катта" мажлис залига
Хайрулло Саидовга ба'зи гапларни айтиб куйиш учун келганди. Оркадаги хонада
Хайруллони кутиб утираркан, ичкарига улаб куйилган радиодан мажлисдаги
тортишувларни эшитиб колди. Раисга танбех бериб куйиш учун ичкарига кирди, аммо
раис куркканидан унга кайрилиб хам карамади. Вакти оз колаётгани учун яна орка
томондаги хонага келди. Бу ерда уни Хайрулло Саидов кутиб турганди.
- Дустим, - деди унга "Катта", -
утган мажлисда иккаламиз бир инсон эканлигимизни халкка очик айтдим. Сенинг
мард, халол, куркмас эканлигингни хам яширганим йук. Колаверса, олдинги раис
билан сени таккослаб, устунлигингни курсатиб бердим. Энди узингни курсат.
- Мен тайёрман, нима килишим керак?
- Боя мамлакат рахбари телефон килди.
Мустакиллик баёноти хаккидаги гап-сузлардан хабар топибди. Жуда хам газабда.
Мени хатто хоинликда айблади. Келаётган мехмоннинг эса ахамиятини биласан.
Дунёдаги энг йирик автомобилсозлик корхонасининг бошлиги. Келишидан икки кун
олдин махсус ук утмайдиган машиналардан хадя юборди. Биттасини сен минасан. Гап
хадяда эмас. У дунёни кулида ушлаб турган бир неча одамдан бири. Унга юртимизда
корхона очиши учун имкон яратсак ва бунга уни кундирсак, булбул кулимизга
кунган булади. Шу сабабдан катта бошимни кичик килиб, оёгига чикаяпман. Етиб
келишга харакат киламан. Мен келмасдан туриб, мустакиллик масаласи уртага
чикадиган булса, жонингнинг хисобига булса хам тухтатиб турасан. Ана у
"латта"ни эса эртага бюрода, кейин кенгашда мухокама килиб, ишдан
хайдаймиз.
Шу пайт эшик очилиб, ичкарига Миртемир
кирди. Кулида бир даста мактуб ва мустакиллик баёноти лойихалари.
- Миллатвакилларининг деярли барчаси
мустакиллик баёнотини кабул килишимизни сурашаяпти, - дея гап бошлади у. Аммо
"Катта" унинг гапини охиригача эшитмади.
- Уша миллатвакилларингиз ... утирсин, -
дея кулини мушт килиб курсатди.
- Сизни маданиятли одам деб эшитгандим, -
дея гап бошлади Миртемир.
"Катта" яна унинг сузини кесди:
- Бу депутатлигингиз узокка бормайди.
Колганларники хам. Мустакиллик эса хоинлик. Бунча халкни очдан
улдирмокчимисизлар? Гапиришни биласиз хаммангиз, мен эса гадойгача утирадиган
ерини белгилаб беришим керак.
Хайрулло Саидов вазиятни юмшатмокчи булди,
шекилли, гапга аралашди:
- Нима экан узи бу лойихалар, - деди.
- Мен лойихаларни бу ерга олиб келмаслигим
мумкин эди, аммо бир юз олтмиш етти миллатвакили бу лойихаларнинг остига имзо
отган ва "Катта"нинг номига мурожаат ёзган. Истасангиз, чунтагингизга
солиб куйинг, бизда мухокама килиш учун бошка нусхалари бор, - Миртемир шундай
деб кулидаги когозларни "Катта"га узатди. Аммо когозларни Хайрулло
Саидов олди. "Катта" эса 167 ракамини эшитиб, бир лахза эсанкираб
колди. Кейин Бош вазирнинг кулидан руйхатни олиб, исм-шарифларга назар ташлади.
"Вой аблахлар, вой нонкурлар" дер экан, лойихаларни укиди-да, саккиз
сатрлисини Миртемирга узатди:
- Мана шунисини мажлис охирида куриб
чикишсин, - деди. Миртемир индамай чикиб кетар экан, "Катта" Бош
вазирга юзланди:
- Бу болалар билан ади-бади айтиб утиришга
холим йук. Агар боягини мухокамага куйишадиган булишса, мустакиллик деган
сузларни "суверенитет" калимаси билан алмаштириб, Московнинг
конунлари худудимизда уз кучини саклаб колади, деган кушимча билан кабул килиш
мумкин. Кейин истасак кайтадан ёзамиз, истасак э'лон килмаймиз. Узингиз сузга
чикиб, бунинг бир парча когозлигини тушунтириб беринг, булар хали иктсоднинг
"и" харифини билишмайди...
Мустакиллик баёноти мухокамага куйилмасдан
олдин Озодбек сузга чикди:- Мустакиллик хаётимизнинг энг мухим ва энг керак
масаласи. Шу сабабдан бу хакда баёнот кабул килиш учун махсус хай'ат тузишимиз
керак. Бунга ёзувчилар, шоирлар, хукукчилар, олимлар, сиёсат арбоблари, хуллас
хамма сохадан вакиллар кирсин. Шундай бир хужжат кабул килайликки, дунё бизга
койил колсин. Сихни хам кабобни хам куйдирмасдан иш килайлик...
Озодбекдан кейин сузга чиккан Исо Холис
унинг таклифига кушиларкан, бу хай'атни шу захоти тузиб, мажлис охирида
баёнотни кабул килиш кераклигини айтди. Кейин Бош вазир суз олди:
- Бу бир варак когоз. Хамма нарса шу билан
хал булиб колмайди, - деди у. - Масаланинг иктисодий томонларини хам куриб
чикишимиз керак. Мен билан ёнма ён утирадиган депутат "Богча куриш
ахамиятлими, мустакиллик баёнотими?" деб суради. Ана шу саволнинг узи
курсатаяптики, бу масалани бир хай'атга юклашимиз ва бутун таклифларни инобатга
олган холда уртага чикаришимиз керак. Мана менинг кулимда иккита лойиха бор.
Хуш, бунинг кайси бирини кабул киламиз? Мен мажлисда танаффус э'лон килинишини
ва бутун вилоятларнинг вакиллари йигилиб, бу масалани мухокама килишларини
таклиф киламан.
Кичик залда баёнот лойихаси тортишилар
экан, икки лойихани бирлаштириб, таклифларни инобатга олган холда янги бир матн
тайёрлаш учун Хайрулло Саидов, Миртемир, Исо Холис, Ибод Тураев ва Ойнисадан
иборат хай'ат тузилди. Хай'ат ярим тунга кадар лойиха устида ишлади.
"Катта" мехмони билан Водийни
кезиб кайтгач, эртасига эрталаб мажлис залига етиб келди.
- Кеча ярим тунга кадар лойихани куриб
чикдик. Бугун мухокамага куйишдан бошка иложимиз йук, - дея матнни
"Катта"га узатди Хайрулло Саидов.
"Катта" матнни кулига олди-да:
- Мен курган лойиха бу эмас эди. Кани Миртемир
чакиринглар, - деди.
Миртемир кириб келиши билан:
- Бу нима? - дея унга бакирди.
- Бу мустакиллик баёноти, - деди жиддий
охангда Миртемир.
- Мен билан уйин килма! Кани кеча менга
курсатганинг!
- Мени сенсираманг, - деди Миртемир ва
кайрилиб чикиб кетди. Бу пайтда мажлис бошланган ва Хайрулло Саидов аллакачон
минбарда эди. "Катта" эса залга кирмай, утирган хонасида
тортишувларни тинглади. Коммунист партияси иккинчи котиби Радишчев лойихага
карши гапирди. Кейин мафкура котиби Темурмалик Хамидов хам уни куллади. Аммо
купчилик мустакиллик ташнаси эканлиги сезилиб турарди. Мирзабек Олимов
тортишувлар битар битмас масалани овозга куйди ва яна залга хам караб
утирмасдан "Бир овоздан кабул килинди" деб э'лон килди. Хамма урнидан
туриб карсак чаларкан, Радишчев, Хамидовлар хам бу шиддатли сел каби окимнинг
кучига дош беролмай оёкка калккандилар. Раис "дуппилик йигит" деган
миллатвакили тунининг ичида саклаган миллий байрокни уртага олиб чикди.
"Яшасин мустакиллик!" дея хайкирди. Унинг бу хайкириши тогларда акс
садо берганидек катор ораларида такрорлана бошлади. "Мустакиллик!"
дея хайкираётганлар кандайдир уй - фикрларга эмас, калбларига кулок
солаётгандилар. "Катта" гул столи устида турган радиони тепиб юборди.
Радио ерга бориб тушганда хам ундан залдаги хайкириклар эшитилиб турарди. Булар
жинни булган деб уйлади "Катта". Нима иш килишаётганини билишмайди.
Мана бу ерда бакириб-бакириб кетишлари осон, аммо Московга ким жавоб беради?
Хозир мана бу бинонинг каршисига туртта танкни келтириб куйишса, нима киламиз?
Балки бошка жумхуриятларда кон окканидан куркиб, бунга жур'ат килишмас. Хатто
мустакил хам булдик, дейлик, армияни нима киламиз? Бюджетимизда бир тийин
пулимиз йук. Афгонистондан саккиз киши курол кутариб келса, хаммаёкни босиб
олади. Буни хам куйиб турайлик. Халкка каердан маош берамиз. Мен узи нималарни
уйлаяпман? Жилов кимнинг кулида?
"Катта" иккинчи котиб Радишчевни
чакирди:
- Бор, Москов билан гаплаш. Эшитиб колиб,
упкалари огизларига келмасин. Бу карорни бекор киламиз, - деди. Кейин
Темурмалик Хамидовни чакирди. Мажлиснинг бу кисми телевизорда курсатилмасин,
матбуотга берилмасин, бор чорасини кур, - деди ва сунгра Хайрулло Саидовни
чакирди. - Кулингиздаги матнни хеч кимга курсатманг, кайтадан ёзамиз.
- Бу матндан бир нусха Миртемирда хам бор,
- деди Хайрулло Саидов.
- Унинг кулидан хам олинг.
Шу пайт Озодбек Эшкобил деган миллатвакили
билан кириб келди ва "Катта"ни самимий охангда кутлай бошлашди.
"Катта" хеч нарса булмагандек кутловларни кабул киларкан, Хайрулло
Саидов Миртемирнинг ёнига келди.
- Сиздаги нусхани "Катта"
сураяпти, - деди.
- Нега? - деди Миртемир Хайрулло Саидовни
кутларкан.
- Ошналарингизга айтинг, кетиб колишмасин.
Буни кайтадан ёзишмокчи.
Миртемир эшикдан чикиб кетаётган Исо
Холисни тухтатиб, вокеани унга билдирди. Кейин бошкаларни хам ичкарига чакирди.
- Бизга бу хужжатни узгартирмокчи
эканингиз хабари етиб келди, - деди Исо Холис "Катта"га.
- Сиздан бехабар иш киламизми? - деди
"Катта".
- Бу парламентда кабул килинди. Энди уни
узгартириш мумкин эмас.
- Радишчев айтган ба'зи таклифларни
киритинглар. Кейин парламент яна бир марта кабул килади.
- Парламент кабул килиши мумкин, лекин
тарих кабул килмайди, - деди Исо Холис.
- Бупти, бупти, мен розиман, - деди
"Катта" тарих сузини эшитиб. Боринг Радишчевни кундиринг!
Радишчев Исо Холиснинг кулидан ушлаб,
четга тортди:
- Хозиргина Москов билан гаплашдим. Иккита
узгартириш албатта киритилиши керак!
- Сиз ким, сиз узи нега аралашаяпсиз? -
деди Исо Холис.
- Мен элчиман. "Катта" Москов
билан гаплашишимни илтимос килди. Элчига улим йук, дейишади.
- Хуш нимани узгартириш керак?
- "Мустакиллик" урнига
"суверенитет" деб ёзамиз. Москов конунлари худудимизда юрмайди деган
бандни олиб ташлаймиз. Колган йигирмата тузатиш эса жуз'ий.
Улар стол ёнида утириб матнни тортиша бошладилар.
"Катта" эса улар томонга караб масхараомиз жилмайди-да, "Бупти,
мен кушни жумхуриятдаги мажлисга кечикаяпман", дея чикиб кетди.
Миллатвакиллари окшомни байрам кайфиятида утказдилар. Бир-бирларини зиёфатга
чакирдилар, кутладилар. Аммо на телевизорда, на радиода мустакиллик хаккида бир
жумла хам суз йук эди. Эрталабги газеталарда хам бу мухим вокеа
"унутилганди". (Давоми бор).
|