77. БИР СЕВГИ АФСОНАСИ

Ризвон хола билан тасодифан танишиб қолдик. Аяхон узоқ йиллардан бери Америкада яшасаларда бу ердаги ўзбеклар билан бор-келди қилмаганлари боис кўпчилик билан таниш ҳам эмас эканлар.

Бир куни сабабини айтиб қолдилар:

-Мен турмуш ўртоғим раҳматли бўлгач, бутун кучимни болаларимни ўқитишга сарфладим. Ҳафтада етти кун ишладим ва уларни оёққа қўйдим, бунинг устига мен замонавий аёллардан эдим. Болаларим ҳам замонавий бўлиб етишдилар. Бир-икки ҳамюртлар билан борди-келди қилсам, камсита бошладилар. Намоз қилмаганимизни юзимизга солишди. Ҳатто болаларимни кофир ҳам дейишди, устидан кулишди. Бугунга келиб, қараб турсам, менинг ҳамма болаларим етишган, Тангрисига чин дилдан ишонган, олий маълумотли, виждонли, катта-катта ишларнинг эгаси. Ўша танишларимизнинг болалари ҳали ҳам тунги клубларда юришганини эшитиб қоламан. Клубнинг ёнига қадар бошини ўраб келармиш-да кейин эса, ҳаммаёғини очиб оларкан. Бунинг устига ўша танишларим одамга тақинчоқларига қараб баҳо беришар экан, мен тақинчоқ олиш ўрнига болалаларимнинг ўқишига пул тўпладим. Хуллас, бугунга келиб ҳамюртлар мени унутишган, мен эса, уларни. Тангрига эса, улардан кўпроқ мен ишонсам керак. Чунки уларнинг таши бошқа ва ичи бошқа.

Хола очиқ кўнгил, дунёга ҳушёр назар билан қарайдиган аёл экан. Унинг гаплари самимий, юракдан айтилгани сезилиб туради. Болалари ва неваралари ҳам фавқуллодда тарбияли эканлигини кўрдик. Кунларнинг бирида холага,

-Қандай қилиб Америкага келиб қолдингиз?,-дедим.

Аввал кулдилар, кейин юзларида маҳзун бир ўйчанлик пайдо бўлди.

-Ҳеч кимга айтган эмас эдим, аммо укажон сизга айтаман, бу ҳам балки бир асарингизга сабаб бўлар,- дедилар ва афсонавий тарихларини ҳикоя қилдилар.- Мен Ўзбекистонда замонавий, илмни ардоқлаган бир оилада ўсдим. Олийгоҳни битириш арафасида курсдошларимдан Л. исмли бир йигит менга севги изҳор қилди. Дунёнинг иши экан, мен ҳам уни севиб қолдим. Бизнинг севгимизнинг олдида ҳамма афсоналар кучсиздай эди. Биз шу қадар бахтиёр эдик-ки, иккаламиз ҳам тўйимизни орзиқиб кутардик. Ўша кунларда дугоналаримдан бири “Биласанми, Л. сил касалига йўлиқибди” деб қолди. Мен содда ҳам бу гапни Л.ни яхши таниган бошқа дугонамга маслаҳат учун айтибман. У эса, Л.ни яхши кўрар экан ва дарҳол ёнига бориб “Ризвон сени сил деяпти, суриштириб юрибди” деб айтибди.

Шу кундан бошлаб ёруғ дунё мен учун зулматга айланди. Л. мен билан гаплашмай қўйди. Йўлидан чиқсам юзини тескари буриб кетадиган бўлди. Менинг севгим эса, алангаланиб борар эди. Онамнинг бўйинларига осилиб ҳўнгир-ҳўнгир йиғлар эдим. Тунлари ухламай чиқардим. “Қўй болам, кўз ёшларингга арзимайду у” деб онам овутган бўлардилар, мен эса, баттар йиғлар эдим ва юрагимнинг ярмини йўқотиб қўйган каби азият чекар эдим. Ўзбекистон тор, зах бир кулба каби мени ўзидан итқита бошлади. Кунлар тегирмон тоши бўлса, соатлар калтак ва дақиқалар мушт бўлиб мени дўппослар эдилар гўё. Азиятларим аста-секин исёнга айланди ва Ўзбекистонни тарк этдим. Ўшанда, яъни бундан 45 йил аввал мен ҳақимда кўп гаплар тарқатишди. Чет элда уни сотиб юборишибди, деганларини эшитдим. Кўчада савдогарлик қилаяпти, ҳам дейишибди. Аммо менинг бахтим кулган экан, яхши бир одамга турмушга чиқдим ва йўлимни йўқотмадим. Тез-тез Тошкентга бориб туриш имконим ҳам бўлди.
Агар ўшанда Л. хато қилмаганда, ёки мен хато қилиб дугонамга кўнгил ёрмаганимда бугун Америкада бўлмас эдим. Аммо бу ҳам Тангрининг инояти. Болаларим, невараларим ёруғ кунларда яшамоқдалар. Шуни айтсалар керак-да, ёмонлик эшигидан кирсанг, яхшилик эшигидан чиқасан деб. Ҳар бир ёмон куннинг ортидан яхши кун келар экан. Билмадим, Л.нинг ҳаёти қандай бўлди? Ўшанда жуда қаттиқ ранжиган эканман-ми ёки жуда қаттиқ ёнган эканман-ми, уни ҳеч суриштирмадим ва доим эсламасликка уриндим. Мана энди орадан 45 йил ўтиб сизга айтиб бердим… Қаранг, укажон, севгининг афсонаси ўлмас экан!

Америкада тўй ўтказиш ҳам осон иш эмас. А. ўғлини уйлантирадиган бўлди ва Тошкентдан келиб хизмат қилиб юрган бир қизни ўғлига унаштирди. Улар никоҳдан ўтиб, анча бирга яшаб юришди. Бир куни тўй бўлиши ҳақида гап тарқалди. Маълум бўлишича, асли А. тўй ҳам қилмоқчи эмас экан. Келиннинг визаси ўтиб кетгани боис “Фалончига турмушга чиқдим” деб ҳужжатларини расмийлаштиришга топширган экан, ҳукумат идорасидагилар тўйнинг видео тасмаси ва расмларини талаб қилишибди. Шу боис кичкина бўлса ҳам тўй ўтказмоқчи бўлишибди. А. яқин дўстлари, танишларига Интеренет орқали хат ёзиб, тўйга таклиф қилибди.Тўйдан кейин у антиқа воқеаларни гапириб икки хатни менга кўрсатди. Хат қўшни маҳаллада яшайдиган ўзбек дўстидан экан.

“Ассалому алайкум. Қалай яхши юрибсизларми? Тўй ташвишлари чарчатмаяптими? Таклифномани Интернет орқали олгандан кейин ёшларга бахт тилаб, икки савол ёзгандим, жавоб келмагани учун ҳар ҳолда бошқа хатлар билан қўшилиб, ўчиб кетган бўлса керак, деб бу сафар уччала электрон адресингизга ҳам юбордим. Америкачилк нуқтаи-назаридан саволларни тўғри қабул қиласиз, деган умиддаман.

1.Бизнинг оилада тўйга бориши мумкин бўлга 7 киши бор ва сизларнинг имкониятларингиз қандай, ҳар бир оиладан неча кишидан таклиф қилмоқдасизлар?

2.Маълумки, Америкада ҳадялар рўйхати бир дўконга берилади ва тўйга борувчилар ўша жойда ҳадяларнинг бирортасини танлаб, пулини тўлаб кетадилар. Сизлар ҳадялар учун бирор бир дўконда регистрация очганмисизлар? “

Бу хатга А. қуйидагича жавоб қилибди:

“Ва алайкум ассалом, ҳурматли …! Ўзларингиз тинч ва саломатмисизлар? Биз, шукр, яхшимиз. Кеч жавоб ёзаётганим учун узр. Ўзингиз тушунганингиздек тўй ташвишлари - барчамизни бошимизга доим мана шундай хурсандчилик ташвишлари бўлсин! Биринчи марта тўй қилиш, айниқса, ҳар ҳолда ҳали ҳам ярим “бегона юртдалигимиз, яқинларимиз, жигарларимизнинг кўпчилиги узоқдалиги - осон эмас экан. Ҳам ташкилий, ҳам моддий томондан (охиргиси - мени ҳозирги вазиятим яхши эмаслигининг натижаси). Саволларингиз ўринли - фақат Америкада эмас, балки Ўзбекистонда ҳам мени назаримда ўринли саволлар. Вазиятимиз, имкониятларимиздаги ноаниқлик ҳам кеч жавоб бераётганимга сабаб бўлди. Қолаверса, тўйимизга ҳали 2 ҳафта бор.

1. Вазиятимиз ва имкониятларимиздан келиб чиқиб, Сизни оилангиздан 2 кишини кутаяпмиз.

2. Куёв ва келин ҳеч бир дўконда регистрация қилишмади. Ёшлар ҳали тузукроқ жойга эга бўлгунча анча кўчишлари мумкин. Шунинг учун, уй жиҳозлари ё кийимга унчалик қизиқиш билдиришмаяпти. Натижада, ҳозир бу ердаги уйғур дўстларимизда кенг тарқалган одатни афзал кўрдик. Агар ким ёшларга бирор совға ё ёрдам беришни лозим топса ва бунга имкони бўлса, чек ёзиш ё “каш”- нақд пул беришини маъқул кўрдик. Буни бизга тўй ўтказишимиз учун берилган ёрдам деб тушунамиз. Чеклар менинг ёки ўғлимнинг номига бўлгани маъқул. Саломлар билан, ҳали тўйгача ҳам хабарлашиб турармиз деган ишонч билан А.”

А.нинг бу хатига нариги маҳаллада яшаётган дўстидан дарҳол жавоб келибди:

“Сизнинг қийин шароитингизни ҳисобга олиб, 140 долларлик чек юбордим ва тўйда биз учун ажратилиши кутилаётган икки кишилик ўринни ҳам қисқартириб, ҳар ҳолда 20 доллар тежалади, бу пулни ҳам ёшларга ҳадя қилишингизни сўрайман”.

Шунақаси ҳам бўлади.