Бир неча кунки нимадандир безовтаман.Бундай безовталик ҳар гал бирор-бир нарса ҳақда қоғозга тушириш олдидан бўладиган ҳолат.Бу галги безовталигим ҳам шу боис бўлса керак дея қўлимга қоғоз-қалам олиб ўй сура бошладим.Очиғи қалам-қоғоз олганим йўқ, тўғрисини айтиш керакда.Тунда уйғониб бедор бўлишим дастлабкиси эмас.Авваллари ҳам кўп бўлган бу ҳолат.Шундай кезларда қалам тутиб ўй сурардим.Бу гал кўзни толдириб яна уйқуга кетиш учун даққи ёзувчининг зерикарли аммо ўзбек тилидаги китобига кўз югуртира бошладим...Йўқ, умуман уни ўқиш иштиёқи тугул қарасам кўнглим беҳузур бўла бошлади...Шундан кейин бироз ўтиб сал иккиланганган бўлдим-у қалам-қоғоз ўрнини эгаллаган компьютерни ёқдимда ҳозир ўқиётганларингизни ёза бошладим.
Мақсад - безовталигим нимадан эканлигига рост жавоб топиш.Аввалига ватандаги қариндош-уруғу, таниш-билишларим, кейин эса ўзим каби муҳожиротда юрганларнинг ёдимда борларининг деярли барчаси билан алоқа боғладим, ҳол-аҳвол, кўнгил сўраган бўлдим.Мен яшаётган мамлакатда тун бўлса улар томонда тонг отган, баъзиларида эса кеч туша бошлаган палла.Улар менинг қўнғироғимдан ажабланишмайди.Чунки мен қайси палла улар билан боғланаётибман тасаввур қилишмайди-да.Лекин безовталик тарқамади.Кейин бир шеърий машқ ёздим.Мана бундай:
Гогошахонга
( Халқона )
Ўзбекистонда зулмбошни улуғлаб ашъорлар битаётган Абдулла Ориф, Эркин Воҳид сингари маддоҳ сарой ялоқхўрлари бор. Зулмбошнинг қизи Гогошага ҳам яқинда шиғир ёзиб бир нималик бўлиб қолмасларидан мен улоқни олиб қочмоқчиман.Мабодо улар аллақачон ёзиб бўлган эсалар падарларига...Ҳа, яшанг, нима демоқчилигимни шундоқ ҳам билдингиз-а... Пошшомизнинг қизи ўпкалаганмиш, Менга ҳам аталган шеър йўқ деганмиш. Мана биз ёзамиз сизга шиғирлар,
Одамлар дунёга тўймас зот экан, Ҳамма жонзот тўйсада тўймайди улар. Фил тўяр, тўяди ҳаттоки туя, Ёки одамзотда битдими уят?
Ит тўяр дейишар, бит ҳам тўяди, Ҳаттоки зулук ҳам тўйиб ўларкан. Аммо одамзотнинг тўйганин ҳечда - Кўриш ниҳоятда камёб бўларкан...
Шуларни ёздим-у барибир кўнглим тўлмади.Нега бунақа экан-а?Шуларни ёзиш учун тунда уйғониб кетмагандирман. Балки узоқдан хат ёзган танишимнинг тутуруқсиз гапларидан ранжигандирман?Йўқ, ундан нега ранжий?Ахир у ҳам мен каби бир хомсут эмган банда.Янглиш фикрлагандир.Уни хаёлимдан ўтказиб юбордим.Яна қаламимни қитирлатиб ўйларимни қоғозга туширишга ҳаракат қилдим...Сарлавҳа қўйдим ва ёза бошладим
Фаросат
Бир гал савия ҳақида сўз айтибману фаросат борасида ҳам икки оғиз гапириш керак экан дея ўйлаб қолдим.Чунки савия маълумот нуқтаи назаридан баланд бўлиши мумкин, аммо фаросат бўлмаса-чи?
Московда бир академик бўлар экан.У ҳақда бир мақолани болалигимда ўқигандим.Унда нималар ҳақида ёзилганини ҳозир аниқ тиниқ қайта айтиб беролмайман, аммо мазмуни ҳақида озроқ эслаб қолганларимни айтишим мумкин.
Хуллас гап академик олим ҳақида кетяпти.Академик бир умр Московнинг энг марказ гўшасида яшаб, иш жойи истиқомат жойига ғоят яқин бўлган.Демакки ҳамма қулай имкониятларга эга бўлган.
Шундоққина ер ости йўлидан ўтиб ишхонасига ва ишхонасидан эса уйига қайтиб оз эмас , кўп эмас саксон йил умр кўрган. У академик унвонига қай йўлдаги илмий ишлари учун сазовор бўлган , дея сўрайсизда.Ва сўраганингиз учун ҳақсиз. Қайси илмий меҳнатлари эвазига у академик бўлди?
Унинг мактаб ёшидан то академик бўлгунга қадар қилган иши помидор ҳужайралари ҳаракатини ўрганиш бўлган.Яъни мактабда ҳам, олийгоҳда ҳам, академияда ҳам микроскоп ортига ўтириб олиб помидор ҳужайралари ҳаракатини кузатиш бўлган ва ўша кузатишлари асосида илмий иш олиб борган.
Ундан, яъни академикдан ҳаёт, бугунги воқелик ҳақида, ўзаро муносабату мулоқотлар , ҳалқаро аҳвол ҳақида сўрангчи , билармикан?Афсуски йўқ.Ундан помидор ҳақида сўранг соатлаб эмас йиллаб ваъз айтиши мумкин, аммо бошқа мавзу уни қизиқтирмайди.
Шунинг учун айтмоқчиманки, " чумчуқ сўйса ҳам қассоб сўйсин" деганларидай ҳар соҳанинг ўз билимдонлари бор.Уларнинг йўлида тўғаноқ бўлманг.Яъни қўлингиздан келган ишни қилинг.Бурнингизни у ёққа-ю бу ёққа тиқиб бефаросатлик қилманг.Яна ўзингиз биласиз-у бурунсиз қолманг дейманда...
Йўқ, бу билан ҳам кўнглим тўлмади.Яна ўй сура кетдим... Ташлай олмаётган иллатли одатимга кўра сигарета олиб тутатдим.Уни илаштирдиму кулдоннинг лабига ўрнатиб унинг аччиқ-қўланса дуди остида яна ёза бошладим.Кейин яна уни бир тортдимда ёзишда давом этдим.Нима безовта қиляпти? Саволимга жавоб топа олмаяпман.Бундан ёмони йўқ экан.
Ҳа, топдим, балки яқинда бир киши амалдор бўлиши мумкин лойиҳани тасдиқдан ўтказдим.Унга юзга яқин талабгор чиқди.Мен лойиҳани топширдим-у бошқа иш билан машғул бўлиб кетдим.Улар , яъни талабгорлар лойиҳадаги амални талашиб бир-бировини ғажишиб ётибди...
Бугун кетдим она юртдан, ота юртдан бош олиб, Сенга кенгроқ жой қолдими Ислом Карим оқпадар? Яна қанча ўзбек бугун сарсон бўлиб юрибди, Сенга шундан ҳузур борми Ислом Карим оқпадар?...
Йўқ, уни сўкканлар кўп, лекин аҳвол ўша-ўша, яхши томонга ўзгариш тугул аксинча баттар бўляпти.Тутаб ётган, димоғимни ачиштираётган тамакидан ўзимга ёқмаса ҳам чуқур тортиб қўйдим.Кейин бир дақиқага тўхтадим.Нима қилсам экан?Май ичсам балки кўнглим таскин топар?Озгина нўш қилдим.Йўқ, у ҳам кўнглимга таскин бермади.Шеър машқ қилаймикан?Сарлавҳа қўяман:"Юрак тепиб тураркан"...
Юрак тепиб тураркан
Юрак тепиб тураркан ватан деб қон сизади, Ёруғ кунлар яқин деб кўнгил сезиб туради. Мен Машрабмас унинг ҳоли нега бугун бошимда Кимлар қараб турган экан кўздан оққан ёшимга?
Ичимдагин айтолмасам менга юрак не керак, Наманганга қайтолмасам менга ҳаёт не керак?
Йўқ, бу ҳам таскин бермади.
Чарчабман шекилли.Тонг ҳам ота бошлади.Мен эса безовтаман.Шу палла Ўзбекистонда ватандошлар қорни оч ухлай олмай безовта.Балки шу ҳолат мени ҳам безовта қилаётгандир?Билмадим.Агар шундай бўлса, улар ўзлари учун ўзлари керак бўлса шароит яратиб олишар...Жилла қурмаса яна норозилик намойишига чиқишади-да яна Намангандаги каби, Андижондаги каби ва яна...яна қатор норозиликлари учун ўққа тутилишар...Билмадим.
Э, ҳа ёшлар бебошлик қилишяпти экан деб эшитдим.Шунданмикан безовталигим?Шу саволни қўйиб улгурмасдан, йўғ-э ундан эмас деб қўйдим.Чунки менинг ўзимнинг ёшим ўтиб баъзи кексалар каби "ёшлар у, ёшлар бу" дея айблайдиган ёшга етганим йўқ.Чунки ўзим ҳам ёшлар билан кексалар авлоди ўртасида турибман.Ўзим ҳам кеча, очиғи бугун ҳам баъзан бебошлик қилиб тураман.Демак улардан безовта бўлмаяпман.
Чуқур хўрсинаман.Нимадан безовтасан, айт ахир юрак дея кўксимда гуп-гуп этиб тепиб турган муштдаккина юрагимни суғуриб олгим келади...Балки...Кўнглимга келган шу фикрдан кўнглим бироз ёришгандай бўлади.Ватангаку сиғмадим дунёга ҳам балки ортиқчадирман?Балки...
Агар шу дунёни бошқаларга ташлаб кетсам балки менсиз уларга кенгайиб қолар бу дунё...
Бўлди, шу жойда нуқта қўяман хаёлларимга, ўйларимга...Чунки тонг ҳам отди.Энди яна тунни кутиш керак...
Ёзаётганларимга аввал "Безовталик" дея сарлавҳа қўйгандим.Ёқмади...Кейин "Тонг отаётибди..." деган сарлавҳа қўйдим.Ҳа, тонг отаётибди.Қушлар чуғурлашиб янги, яхши кундан қўшиқ айтишмоқда гўё.Мен ҳам қушлар билан сўзлаша қолай.
Қанийди тонг беғубор, оппоқ, пок қалблар каби ва қушлар қўшиғига ҳамоҳанг бўлса...
Яна чизгиларим сарлавҳасини ўзгартираман...Қушлар қўшиғи...Билмадим, ҳамма ҳам қушларнинг ҳурлик тилагига қўшилармикан?...Қушлар ҳурлик истайди...Одамларчи?...
Э, барибир кўнглимдан кечаётганларнинг ҳаммасини айта олмадим...Узр...
Кейин, кейин...барибир дастлаб қўйган сарлавҳамни ёзиб қўйдим...Безовталик...Сизда ҳам шундай ҳолат бўладими?Йўқ, безовталик десам ғалати бўларкан.Ундан кўра "Қушлар қўшиғини тинглаб"...Уфф, бу ҳам бўлмайди.Нима?Ҳа, майли омон бўлинг...Уф тортиб бўлмайди.Худога шукур қилиш керак.Узр.Шукур...Нимага ва нимадан?Ана, анави энг кеч ётиб, энг эрта турадиган қўшнимнинг ҳам чироғи ўчди.Ёзаётганларимни гоҳ ўчириб, гоҳ ўзгартириб турибман.Балки шу паллада мен каби бедор ватандошим, миллатдошим, дарддошим мени кузатиб тургандир.Менинг эса ҳануз чироғим ўчгани йўқ. Ҳа, майли яна гаплашармиз...
Бир неча кунки нимадандир безовтаман.Бундай безовталик ҳар гал бирор-бир нарса ҳақда қоғозга тушириш олдидан бўладиган ҳолат.Бу галги безовталигим ҳам шу боис бўлса керак дея қўлимга қоғоз-қалам олиб ўй сура бошладим.Очиғи қалам-қоғоз олганим йўқ, тўғрисини айтиш керакда.Тунда уйғониб бедор бўлишим дастлабкиси эмас.Авваллари ҳам кўп бўлган бу ҳолат.Шундай кезларда қалам тутиб ўй сурардим.Бу гал кўзни толдириб яна уйқуга кетиш учун даққи ёзувчининг зерикарли аммо ўзбек тилидаги китобига кўз югуртира бошладим...Йўқ, умуман уни ўқиш иштиёқи тугул қарасам кўнглим беҳузур бўла бошлади...Шундан кейин бироз ўтиб сал иккиланганган бўлдим-у қалам-қоғоз ўрнини эгаллаган компьютерни ёқдимда ҳозир ўқиётганларингизни ёза бошладим.