Жаҳонгир Муҳаммад

Ҳавзи қулқулум

ЖАННАТНИНГ “ЖИЯН”И

19 июл, 2009 йил

Таклиф қилишганди, кеча субҳидамда Ню Йоркка бордим.

Корейслар ажабтовур бир марказ қуришибди. Қасрлар мажмуаси бўлган қалъа. Ичида бир томонда шаршаралар. Чўмиладиган жойлар. Массаж оладиган бўлимлар. Иккинчи томонда ҳар бирининг ҳарорати бошқасидан фарқ қиладиган ўнлаб иссиқ ва совуқ хоналар. Бирига кирсангиз музлайсиз, бошқасига кирсангиз ёнасиз. Бирида тош, бошқасида туз…

Шу қалъанинг ичида конференция заллари, ресторандан тортиб, ухлаб дам оладиган жойларга қадар муҳайё. Чапанича қилиб айтганда “жаннатнинг жиянини” яратиб қўйишибди.

Гап бунда эмас. Гап шундаки, дўнёга тарқалиб кетган ўзбекистонликларнинг зиёлилари бу жойни йигирма тўрт соатга ижарага олишибди. Асосан турли соҳа олимлари… Мавзу маданият, илм, сиёсат…

Шу ерда ўзбекистонлик йирик бир олим билан танишдим. Ўзи ёш аммо дунёнинг энг кучли олимларидан бири. Тошкентда ишласада, бир оёғи Лондонда. Иккинчиси Ню Йоркда экан. Унинг қисмати кундаликнинг бугунги ҳикоясига асос бўлди. Маълум сабабларга унинг кўра исмини келтирмайман.

-Россияда ўқиб, докторликни ҳам ўша ерда ёқладим,-деди у суҳбатимиз асносида.- Академик бўлдим. Илм бобида бир қанча китоблар чоп этдим. Дунё тан олди. Кунларнинг бирида Ўзбекистонда жуда катта мавқега эга бўлган киши “Бас, энди Ватанга келиб хизмат қилинг” деб қолди. Гапини икки қилмасдан бордим. Москвадаги каби йирик тадқиқот марказини очдим.

Тадқиқотлар туфайли четдан Ўзбекистон хазинасига ҳам, марказда ишлайдиганларга ҳам, ўзимга ҳам катта даромад кела бошлади. Пул топдингизми кўз тиккан кўп бўлар экан. Ҳали миршаби, ҳали маликасининг элчиси, ҳали мафияси дегандай ҳолимизга қўйишмас эди.

Секин аста ҳов тепалардан ҳам бизга кўз тикканлар чиқа бошлаганини сездим. Чунки текшир-текширнинг кети узилмайди. На ишда, на уйқуда ҳаловат бор. Келажакка ишонч қолмади. Оиламни Лондонга кўчирдим. Топган пулимни ҳам ўша ёққа юбораман. Чунки Тошкентда сақлашнинг иложи ҳам, имкони ҳам йўқ. Шунча кучли олим бўлсам ҳам ҳаётимдан мамнун эмасан. Жажжи-жажжи болаларим мендан узоқда. Меҳнат қилиб топган пулимга кўз тикканлар саноқсиз.  Мен шундай бўлсам, оддий одамлар қандайлигини ўзингиз  тасаввур қилаверинг…

Бу одам гапирар экан кўзларида оғир ҳазинлик бор эди. Негадир у кулмас, доим жиддий, бош эгиб ўтирарди. Гапирганда ҳам атрофга аланглаб қўйиб, товушини тобора пасайтириб гапирарди. Бу қўрқувнинг аломати эди. Ўзбекистондаги қўрқувнинг Ню Йоркдаги сояси.

Қанча-қанча ўзбеклар четга чиқиб нон қидириб юришибди. Бу фавқулодда истеъдодли олим эса четга пул юбормоқда. Оиласига. Ўзининг келажагига.

Мен уни айблай олмайман. Ҳар қандай оила бошлиғи ўзи ва болаларининг келажагини ўйлаши шарт. Ўз оиласи ва болалари ҳақида ўйламаган одам халқи ҳақида ҳам ўйламайди. Чунки унинг оиласи шу халқнинг бир бўлаги.

Унинг каби олимлар ва зиёлилар кўп экан.

Оилалари четда, ўзлари ичкарида.

Қанчалаб ишбилармонлар, ҳатто вазирлар, ўринбосарлари…

Мана сизга дунёнинг гуллаб яшнаётган ўлкаси деб мадҳ этилаётган Ўзбекистон ҳаётидан яна бир манзара.

Бу оғир ҳикоядан кейин яхши гап шуки, тўпланган зиёлиларнинг кўплари миллатнинг келажаги ва мамлакатнинг истиқболи хатарли тус олаётгани ва уни қутқазиш ҳақида қайғурганлари мени қувонтирди.

Ярим тунда Ню Йоркдан қайтар эканман, ана шундай ҳам маҳзун, ҳам келажакка йўналган умидбахш бир руҳ оғушида эдим…

Негадир кўкда ой кўринмасди…

Балки булутлар уни бекитган ва мен кўра олмаётгандирман?