Жаҳонгир МУҲАММАД:ҲАЛОКАТ ОРТИДАГИ САВОЛЛАР 10 ноябр, 2009 йил
Раҳматли амаким "Ётишдан олдин каравотнинг оёқларини, машинага минишдан олдин баллонларини текшириб кўр”, дер эдилар. Буни кимдир шубҳаланиш касали ҳам дейиши мумкин. Аммо шубҳаланмасангиз ҳақиқатни топа олмайсиз ва кўзингиз очилмайди.
Дилмурод Саййид оиласининг бошига келган фожеани бир неча кунки унута олмаяпман. Савол устига савол қўшилмоқда. Бу саволларни аввал адиб Ризо Обид билан ўртоқлашдим. У ҳам ўйланиб қолди. Кейин ҳуқуқбон Ёдгор Турлибеков билан… У ҳам "Ҳа..я” деб қолди. Сўнг бошқалар билан ҳам гаплашдим. Қолганлар ҳам саволларим қуруқ шубҳа эмаслигини айтишди. Шунинг учун ҳам бугун улар ҳақида ёзишга қарор қилдим.
Автоҳалокат пайшанба куни тушдан сўнг содир бўлди.
Барно Жуманованинг ҳужжатларига кўра, у Тошкентда яшайди. Демак, миршаблар дастлаб Тошкентга хабар беришлари керак. Унинг кекса отаси эса, Самарқанд вилоятининг Булунғур туманидаги олис бир қишлоқда истиқомат қилади. Уни топгунча камида бир-икки кун кетади. Лекин…
"Кеча кечқурун (воқеа куни-ж.м.) соат 10.30 ларда Дилмурод Саййиднинг хотини Барно Жуманованинг отаси телефон қилиб¸ Сирдарë вилояти Оқ олтин туманида автоҳалокатга учраб¸ Барно Жуманова ва унинг қизи (оламдан-ж.м.) ўтганлиги тўғрисида маълумот берди…,-деди Руҳиддин Комилов”. ("Озодлик”. 6-ноябр).
Раҳматли Барно Жуманова отасининг якка қизи бўлган, Рухшона эса унинг бирдан бир невараси. Бундай пайтда ҳар қандай ота даҳшат ичида қолади, ўзини йўқотади ва фикрларини жамлаб олгунча кунлар ўтади орадан…
Бунинг устига автоҳалокатдан кейин дастлабки текширув учун кетган вақт, тергов очилиши учун ҳужжатларни ҳозирлаш, ҳалок бўлганларнинг кимлигини аниқлаш, воқеа жойидаги текширув, медицина экспертизаси хулосаси… ва ҳоказо-ҳоказолар учун кетган вақтни тасаввур қилсангиз савол туғилаверади.
Хабарни бунча тез Булунғурнинг чанг кўчаларидан аранг етиб бориладиган қишлоғига ким етказди? Наҳотки, Ўзбекистонда миршаблар шунча тез ишлайдилар? Америка филмларидаги каби ”супер миршаблар” борми ёки?
Шу куниёқ воқеа жойига етиб келган кекса ота дарҳол Тошкентдаги адвокатга қандай телефон қилди? Фарзанди ва неварасидан ажралган одамнинг дарҳол адвокатга телефон қилиш хаёлига келадими ёки унинг ёнида "шу номерга сим қоқинг” деган, балки номерни териб берган одам бормиди?
Одатда тергов идораларидан хабар чиқиши жуда қийин. Лекин бу воқеа ҳақида эртасигаёқ улар етарли қадар маълумот сиздиришгани ва ҳатто "Нексия” машинасининг шофери ургутлик эканлигини ҳам билдиришгани сизни ўйлатмадими? Ёки Ўзбекистон ДАН ходимлари шу қадар илгарилаб, воқеа ҳақида шунча тез маълумот берадиган бўлиб қолганларми? Агар шундай бўлса, бирор жойда ҳалокат юз берганда ҳафталаб хабар ололмаган одамлар туҳматчи эканларда-а?
Суд-мед экспертизаси Ўзбекистонда шунча тез ўтказиладимики, марҳумлар воқеадан 24 соат ҳам ўтмай дафн қилинди?
Ўзбекчиликда бундай пайтда қишлоқ оқсоқоллари ҳукумат идорасига бориб, илтимос қиладилар, "Барака топгурлар, оила бошлиғи қамоқда, бир кунга бўлса ҳам жавоб беринглар, хотини ва боласини ўзи кўмсин, қабрларига тупроқ ташласин”… Йўқ, бунақа гап йўқ. Худди кимдир пешанага таппоча ўқталиб турган каби марҳумларни дарҳол кўмишди. Нега?
Воқеа содир бўлган кундан бери Барно Жуманованинг отаси авария тасодиф эканлигини бот-бот урғуламоқда. Худди унинг ёнида биров ўтириб шу гапни айтинг деяётган каби. Ахир ҳар қандай инсон ҳам энг аввалло шубҳага боради-ку? Айниқса, куёви таниқли журналист, ҳукумат унга туҳмат уюштириб, зиндонбанд этган бўлса? Бунинг устига ”паспортини олиб кел” деб қизини қамоққа чақиришган бўлишса?
Дарвоқе, мен билган Ўзбекистонда паспорт деганини суддан олдин, терговдан олдин олиб қўйишарди. Тергов қилинаётган одамнинг кимлигини аниқлаш учун энг аввало унинг ҳужжати олинади, ахир? Ёки Ўзбекистон судлари кимлиги аниқланмаган одамларни суд қилаверадими? Ҳатто бирор сабаб билан олиб қўйишмаган бўлишса ҳам қамоқ маъмурияти паспорт талаб қилганини мен 55 йиллик ҳаётимда илк бор эшитиб турибман… Сиз эшитганмисиз?!
Мен бу ҳалокатни ҳукумат уюштирган деган хулосадан йироқман. Булар тасодифдир, балки? Аммо битта воқеада тасодифлар шу қадар кўпки, улар савол устига савол қалаштиради.
Ҳукумат одамлари Барно Жумановани кузатиб юришган ва ҳалокат юз бериб, улар нима қилишларини билмай, воқеани апал-тапал тинчитиб юбормоқчи бўлишдими? Кўринмас куч ҳаракат қилганга ўхшамаятими, сизга?
Ҳукумат бу воқеа жамиятдан норози одамларни бир жойга жамлашидан қўрқдими? Ундай бўлса нега хабарни бунча тез чиқаришди?
Ўзбекистонда ҳамма нарса шунчалик назорат остидами? Бунга ҳам ишона олмайман!
Гумон қилишга ҳаққим йўқ, аммо савол беришга ҳамма каби менинг ҳам ҳаққим бор. Жавоб эса йўқ. Худди ҳар доимгидагидек…
Дарвоқе, даҳшатли бу воқеа сизда ҳеч қандай савол уйғотмадими?
Хўш, автоҳалокат тасодифлигига урғу берган Би-Би-Си, "Озодлик” ва "Америка овози” радиолари-чи? Улар нега бундай саволларга жавоб изламаётирлар? Энди бу ҳам савол!
