Онамга аталган нома

Эсимда, илк мактубимнинг ҳаяжонларигача сақланиб қолган менда. Ўшанда мактабнинг тўққизинчи синф ўқувчиси эдим. Дугонамларникига боргандим, ойиси кутиб олди. У кун давомида кўрган-кечирганларини шундай тез айтиб ташладики, онаси нимани англаб, нимани англамагани ҳам номаълум. Аммо муҳими бу эмасди. Асосийси, у қалбидаги сўзларини онасига айтиб олди. Икковларининг она-болалик меҳрига шунчалик ҳавасим келгандики... Ахир менинг ҳам онам бор-ку, нега бунақа хаёлларга бораман, деб ўзимни юпатиб қўйгандим, кечқурун уйга қайтгач. Аммо... Бу таскин нақадар алдамчи, ўткинчи эканлиги кун сайин эмас, соат сайин аён бўлиб борарди. Биламан, Сизга ҳам осон эмас, жондан азиз болаларингиз учун ишлашга кетганингизни ҳам жуда яхши тушунаман. Лекин тушуниш билан ҳис қилиш ҳамиша ҳам ёнма-ён юравермас экан-да.

Балоғат ёшига етган қизнинг фикрлари, кунда неча хил ўй-хаёлларга бориши-ю, ўша пайтлар унинг учун онасининг ёнида бўлиши қай даражада муҳимлигини энди кўпроқ ҳис қилаётгандайман. Дугоналарим турли-туман кийимларимга ҳавас, баъзан ҳасад билан қарашарди. Мен эса уларнинг онаси ёнида яйраб юришларига ҳавасманд эдим.

"Ойим билан кўйлак олишга чиқдик", "Ойим мени уришдилар, кеча озроқ мактабда ушланиб қолувдик-ку", "Бугун ойимни бир хурсанд қиладиган бўлдим-да, олимпиадада биринчи ўринни олдим" – дугоналаримнинг бу каби гаплари қанчалик оддий гаплар бўлиб кўринмасин, мен учун узоқ, шу билан биргаликда шунчалик яқин эдики, ойим бўла туриб мен буларни айта олмасдим. Баъзан соғинч шунчалик жонимдан ўтиб кетганидан, жавондан сизнинг кийимларингизни олиб, ҳидлаб-ҳидлаб тўймасдим.

Эсимда, ойим хорижга кетганда илк марта ўзим таом тайёрладим. Укамни, бувимни чақириб, овқатланишга ўтирдик. Бувим мақтаб-мақтаб овқатни едилар. Укам эса бир менга, бир овқатга қаради-ю, "Ойимникига ўхшатолмабсиз-да", деди ва ошхонадан чиқиб кетди. Кўзларимга ёш келди, укажон, мен ахир ўзимни юпатолмай турганимда сенгинани қандай овунтирай, дедим. Қани овозимни чиқаролсам, ахир бўғзим тўла ёш эди-да. Шу тариқа кунлар ўта бошлади. Менга атаган сепингиз тўлиб, аммо менинг кўнглимдаги бўшлиқ тобора кенгайиб бораётганини яққол ҳис қилаётгандим. Инсон ҳар қандай вазиятга кўникиши мумкин экану, онанинг дийдорига ташналик, онанинг соғинчи кишини мудом безовта қилаверар экан. Мен ҳам орадан йиллар ўтиб, гарчи овунгандай бўлсам-да, аммо кўнглим ҳамон ота-она меҳрига ташна эди.

Кунора келаётган совчилар ҳам бувим билан гаплашсалар-да, аммо ихтиёр барибир ота-онамда. Шунинг учун улар ҳам совчиликни телефон орқали амалга оширардилар. Хуллас, бир оила маъқул келиб, уларга узатадиган бўлишди. Алам қиладигани ҳам шунда... Онасиз тўй бўлиш қанчалик оғирлигини фақат буни бошидан ўтказганларгина билса керак.

Қатор-қатор тилла занжирлар, қўша-қўша сарполар, энг сўнгги русумдаги идиш-товоқлардан тортиб, хориж мебелларигача, бари муҳайё эди. Лекин мен учун буларнинг бари ҳеч қандай қийматга эга эмасдек. Мен оддийгина уйда, одмигина дастурхон атрофида оиламиз билан жамулжам ўтиришни шу қадар истардимки, бу истак баъзан болалик хотиралари билан уйғунлашар, кўнглим энтикиб кетарди.

Тўй куни эса... Тўй пайти ота-онам телефон орқали бизни табриклашди: сезиб турибман, онамнинг кўзида ёш, сўзлари зўрға чиқди. Менинг, яқинларимнинг кўзлари тўла ёш, ҳамма қизининг тўйида қатнашолмаган онага, онаси пешонасидан ўпиб, фотиҳа бермаган келинга ачингандай қарашарди.

... Ота-онам чет элда пайтлари китоб яқин дўстимга айланиб қолганди. Кўп китоб ўқидим. Айниқса, ҳадису шарифни тез-тез ўқиб туришга, уларга амал қилишга ҳаракат қилдим. Унда ота-онани ҳурматлаш шартлиги, уларга "э" дейишнинг ўзи бир катта гуноҳ эканлигини, уларнинг хизматини бажариш вазифамиз эканлигини такрор-такрор ўқийман. Ўқийман, кўнглимда мубҳам туйғулар шаклланади: балки мен яхши қиз бўлолмагандирман, балки мен учун жонини жабборга бериб ишлаётган ота-онамдан кўпроқ меҳр талаб қилаётгандирман, балки мен ношукурдирман. Лекин мен уларнинг қийналиб ўзга юртларда юришини истамайман-ку, менга улар юбораётган қўша-қўша тақинчоқлардан кўра, уларнинг бир чимдим меҳри "қизим", дея эркалашлари афзалроқ бўлса нима қилишим керак. Айбим шундамикан ё?..

Ўзим ҳам яқиндагина она бўлдим. Фарзанд катта қилиш машаққатлари менинг ҳам бошимга тушди. Энди тили чиқаётган қизалоғимни тарбия қилиш машаққатлари ҳақида ҳозирданоқ ўйлашга тушганман. Яқинда унинг чучук тиллари билан Сизни сўрагани яна кўнглимни тирнаб юборди. Кимдир унга "бувинг доллар жўнатади", деганми, у бу нарсани тушуниб-тушунмай, долларни кўриб, бувим шуми, деса бўладими?.. Оҳ, ойижон, бизларни не машаққатлар билан катта қилган экансиз-а, буни тушунганим са¬йин, кўнглимдаги аламлар босилиб кетгандай бўлади. Фақат... Мени кечиринг, ойижон... Сизнинг қайтишингизни шунчалик кутяпманки... Келишингиз билан бағрингизда соатлаб, йўқ-йўқ кунлаб ўтираман. Балки шунда йиллар давомидаги соғинч тарқалиб кетар, шундагина сизнинг меҳрингиздан қонарман-а..."

Оққа кўчирувчи Г.Муродова