ҲАВЗИ ҚУЛҚУЛУМ (Кундалик китобдан саҳифалар)

Жаҳонгир Муҳаммаднинг шахсий архивидан олинган бу суратда таниқли адиб Аҳмаджон Мухторов (ўртада).

ЙЎҚОЛГАН СИМВОЛ
23 сентябр, 2009 йил

Шу кунларда вақтим бўлганда Дaн Браунниг “Йўқолган символ” деган китобини ўқияпман. Жуда қизиқ ёзилган ва аллақачон унинг олдинги асарлари каби бу ҳам баҳс-мунозаралар уйғотмоқда. Фақат сирли масонларгина эмас, ҳатто ҳукумат ҳам бу мунозара ичида. Жумладан, биринчи бўлиб, АҚШ Марказий Разведка бошқармаси баҳсга қўшилди, лекин китобдаги фактларни рад этмади.
Зотан китоб шу идорнинг асрори билан бошланади׃

“1991йилда бир ҳужжат МРБ сейфига қулфланди. Ҳужжат ҳали ҳам ўша ерда. Унинг сирли матнида номаълум ер ости жойи ҳақида гап боради. Ҳужжатда жумладан, шундай ибора бор׃ Бу нарса ўша орада кўмилган…” .

Бу сатрларни автограф ўрнида берган муаллиф ўқувчини бир зумда китобнинг ичига бошлаб кетади.

АҚШда ҳар кимнинг ўзи бориб турадиган ёки ўзи аъзо бўлган дўкони бўлади. Биз мана 10 йилдирки, Костко (Costco) деган дўконга аъзомиз. Ҳамма нарсани шу дўкондан оламиз. Кийим кечакдан озиқ-овқатга қадар. Машинанинг бензинидан балонларигача. Уйнинг томидан гаражнинг эшигигача… хуллас нима истасангиз бор. Ҳам сифатли, ҳам нархи ёмон эмас. Фақат аъзолик бадали тўлаб турасиз. У қадар кўп эмас. Уни ҳам харид миқдорига қараб қайтиб беради.

Мен “Йўқолган символ” китобини ҳам шу дўкондан олдим. Олдиму ўша жойнинг ўзида ўқишга бошладим. Лекин ҳалигача тугатганим йўқ. Вақт етмай қолмоқда. Бугун ана шу ҳақда ўйларканман, раҳматли Аҳмаджон Мухторов ёдимга тушди.

Бу улуғ зот ҳақида яқинда Абулфайз Баротов ва ундан олдинроқ Абулқосим Мамарасулов жуда кўп нарсаларни ёзгандилар. Бу одам кунига 16-17 соат мақола ёзарди ва таҳрир қиларди, кейин қайта-қайта ўқиб ҳам берарди. Ана шу ишнинг орасида тинмай китоб ҳам ўқирди. Ҳатто ярим тунда уйига қайтаётганда ёки саҳарлаб ишга келаётганда ҳам машинада қўлида китоб бўларди.

Бир куни хонасига кирсам, одатдагидек китоб ўқимоқда. Бош муҳарриримиз эди. Китобни маълум бир жойга етказишини кутмоқчи эдим. У киши ўқиётган саҳифасида битта бармоғини сақлаб китобни ёпган бўлдида, менга қаради ва׃
-Ватанабени ўқиганмисиз?,-деди.
-Йўқ,-деб жавоб қилдим.
-Унда ҳозир қайси китобни ўқияпсиз.?
Мен шу яқинда Анатол Франснинг “Пингвинлар ороли” китобини ўқиб битирганимни айтдим.
-Ким дедингиз?
-Жак Анатол Франсуа Тибо…
-Бу ана у Горкийнинг танқидига учраган ёзувчи эмасми?
-Ўша!
-Китоб нима ҳақида?
-Буржуа инқилоблари ҳақида сатирик тилда ёзилган асар. Дунёга фалсафий назар билан қарашни ўргатадиган китоб…

Эртасига эрталаб Аҳмаджон ака менинг хонамга кириб келди ва қўлидаги китобни столим устига қўйди׃
-Мен битирдим. Навбат сизга.

Китоб япон ёзувчиси Ватанабенинг “Иссиқ ёмғир” деган асари эди.

Раҳмат айтдим.

Кейинги кун Аҳмаджон ака яна менинг хонамга кириб келди׃
-Ватанабени тугатдингизми?
-Эллик саҳифасини битирдим.
-Бунақасига кетмайди. Китобни бугун қайтаришингиз керак эди. Бўпти, эртага оларман,-деб чиқиб кетди.

Эртасига у киши кириб келганда мен китобни ўқиб битирганимни айтиб, қайтиб бердим. У киши эса׃
-Буни ўқиб чиқдим. Кучли китоб экан,-деди Анатол Франснинг китобини кўрсатиб.-Энди Банопартнинг пўстагини қоққан китобини ҳам ўқимоқчиман…

Мен бўлсам, шу кунларда ўқишга бошлаганим жуда қизиқ китобни битиришга вақт топа олмаяпман деб шикоят қилиб ўтирибман.

Рамазон байрами кунлари бу одамнинг номи бекордан бекорга хаёлга келмаган бўлса керак? Зулмнинг қурбони бўлган Аҳмаджон ака Мухторовнинг жойи жаннатда бўлсин, Ўзбекистонда бунақа журналист, бунақа ибрат соҳиби яна қачон туғилади, фақат Худога аён.